འཇིག་རྟེན་གྱི་བྱ་དངོས་མཐའ་དག་ལ་སྐྱེས་བུ་བློ་རབ་འབྲིང་ཐ་གསུམ་གྱིས་རང་རང་གི་རྣམ་དཔྱོད་ལ་བརྟེན་ནས་ངོས་འཛིན་མ་འདྲ་བ་རེ་བྱས་ཆོག་ཆོག་ཡིན། དེ་བཞིན་དུ་སྙན་ངག་ལ་ཡང་ངོས་འཛིན་བྱེད་སྟངས་ཀྱི་ཐད་ནས་མ་འདྲ་རེ་ཡོང་སྲིད་པས་གོ་དོན་སོགས་ཀྱི་བར་ལའང་རང་བཞིན་གྱིས་ཁྱད་པར་ཅུང་ཟད་རེ་ཤོར་ངེས་སོ། །རྣ་བར་སྙན་ཞིང་ཡིད་འཕྲོག་པར་བྱེད་པའི་ངག་ལ་སྙན་ངག་ཟེར་ཞེས་པ་འདི་ནི་སྙན་ངག་གི་གོ་དོན་མིན་ཟེར་རྒྱུ་དཀའ་མོ་ཡིན་ལ་ཡིན་ཟེར་ན་དེ་བས་ཀྱང་གནས་ལུགས་ཀྱིས་སྟོངས་འགྲོ། འདི་ནི་སྙན་ངག་གི་གོ་དོན་མ་རེད་ཅེ་ན། སྙན་ངག་ཅེས་པ་ཅི་ཡིན་གཏན་ནས་མི་ཤེས་པའི་ལས་དང་པོ་བ་ཞིག་ལ་སྙན་ངག་ཅེས་པ་ངོ་སྤྲོད་བྱེད་རྒྱུ་དཀའ་མོ་ཞིག་ཏུ་འགྱུར་འགྲོ། དེ་བས། འདི་ནི་ལས་དང་པོ་བར་དམིགས་ནས་བཞག་པའི་གོ་དོན་དུ་བགྲང་ཆོག་ལ། ཆེས་མ་མཐའི་སྙན་ངག་གི་ཚད་གཞི་རུའང་རྩིས་ཆོག མ་གཞི་བྱས་ན། འདི་ནི་སྙན་ངག་ཅེས་པའི་སྒྲ་བཤད་རང་ཡིན་ནོ། །དེར་བརྟེན། སྒྲ་བཤད་དང་གོ་དོན་གཉིས་ལ་གནམ་དང་ས་ཡི་ཁྱད་པར་ཡོད་པས། འདི་ནི་སྙན་ངག་གི་གོ་དོན་དུ་བགྲང་ན་ནོར་སོང་བ་རེད། ཡིན་ནའང། སློབ་ཁྲིད་ཀྱི་དགོས་མཁོར་བརྟེན་ནས་འདི་ལྟར་ངོ་སྤྲོད་བྱས་ན་འགལ་བ་ཆེར་མེད་དོ། །
དེས་ན། ཅི་ཞིག་ལ་སྙན་ངག་ཟེར་ཞེ་ན། གོམ་གང་མདུན་དུ་སྤོས་ནས་དབྱེ་ཞིབ་བྱ་རྒྱུ་གལ་ཆེ་མོད། སྐབས་སུ་བབས་པའི་སློབ་ཁྲིད་བྱ་ཡུལ་ནི་སློབ་གྲྭ་ཆུང་འབྲིང་གི་སློབ་མ་ཡིན་པས་མཛེས་དཔྱོད་དང་སྒྱུ་རྩལ་སོགས་ཀྱི་ལྟ་སྟངས་སྤྱད་དེ་སྙན་ངག་ལ་གོ་བ་བླངས་ན། གཏིང་ཟབ་དྲགས་པས་ཤེས་ཚད་ཀྱིས་ལྕོགས་དཀའ་བར་བརྟེན། གང་ལ་གང་འཚམ་གྱི་ཐབས་ལམ་སྤྱད་ན་ལེགས་པས། སྙན་ངག་འབྲི་སྦྱོང་སྐོར་གྱི་ཤེས་བྱ་ངོ་སྤྲོད་བྱེད་དུས། བྱ་ཚིག་དང་རྒྱན་ཚིག། དེ་བཞིན་ཟློས་ཚིག་སོགས་སྡེབ་སྦྱོར་དང་མཐུན་པར་བེད་སྤྱད་དེ་བཅད་ལྷུག་སྤེལ་མའི་རྩོམ་ལུས་གང་བདེར་བྲི་རུང་བའི་སློབ་སྟོན་བྱས་ནས་སྙན་ངག་ལ་སློབ་མའི་ཤེས་ཚད་དང་འཚམས་པའི་གོ་བ་རེ་ལེན་ཐུབ་པར་བྱས་ན་འཐུས།
ཇི་བཞིན་བརྗོད་པའི་རྩོམ་ཡིག་ཡིན་ལ་སྙན་ངག་མ་ཡིན་པ་དང། སྙན་ངག་ཡིན་ལ་ཇི་བཞིན་བརྗོད་པའི་རྩོམ་ཡིག་མ་ཡིན་པ། གཉིས་ཀ་ཡིན་པ་དང་གཉིས་ཀ་མིན་པ་སོགས་མུ་བཞིའི་རིག་པ་ལ་བརྟེན་ནས་སྦྱོང་བརྡར་བྱས་ན་ཡར་སྐྱེད་འབྱུང་བར་གོར་མ་ཆག་མོད། རིག་པ་འདི་མཐར་ཐུག་གི་གནས་ལུགས་ཐག་གཅོད་བྱེད་ཅིག་མིན་ལ། ལྷག་པར་དུ་རྩོམ་རིག་གི་ཁྲོད་ནས་ཡོད་ཚད་ཐག་གཅོད་བྱེད་ཀྱི་ལག་ཆ་རུ་བེད་སྤྱོད་མི་རུང། རྩོམ་རིག་ནི་སྤྱི་ཚོོགས་འཕེལ་རྒྱས་སོང་བའི་འགྲོས་དང་བསྟུན་ནས་འཕེལ་རྒྱས་འགྲོ་ངེས་ཅན་ཡིན་པས། དེ་རིང་གི་ཐག་གཅོད་དེ་སང་ཉིན་ངོ་བོ་འགྱུར་འགྲོ་བ་ཤིན་ཏུ་མང། དཔེར་ན། གནའ་བོའི་དུས་སུ་སྒྱུ་རྩལ་དྲུག་ཅུ་རྩ་བཞི་རུ་བགྲང་བའི་སྒྱུ་རྩལ་དེ་དང་དེང་གི་སྒྱུ་རྩལ་གཉིས་ལ་ཁྱད་པར་ཡོད་པ་ལྟ་བུ་དང། གནའ་བོའི་སྙན་ངག་ཏུ་བགྲང་བ་ཡོད་ཚད་ཀྱི་ཁྲོད་ན། དེང་གི་དུས་སུ་སྙན་ངག་ཏུ་མི་འགྲོ་བའང་ཡོད་པ་ལྟ་བུ་རེད། ཅུང་ཟད་གསལ་པོར་བཤད་ན། གནའ་བོའི་དུས་སུ་སྙན་ངག་ཅེ་ན། དེང་གི་རྩོམ་རིག་ཟེར་བ་དང་དོན་གཅིག་ཏུ་འགྱུར་ཏེ། སྙན་ངག་མེ་མོང་མ་ནི་སྙན་གཞུང་དུ་བགྲང་མོད། དོན་ལ་རྩོམ་རིག་ཅེས་པའི་བརྗོད་བྱ་ཡོངས་རྫོགས་འདུ་བ་ཡིན། དུས་སྐབས་དེར་རྩོམ་རིག་ཅེས་པའི་མིང་བརྡ་བྱུང་མེད་པས་རྩོམ་པ་པོ་ཟེར་བའི་མིང་འདིའང་བྱུང་མེད། དེར་བརྟེན། སྐབས་དེའི་སྙན་ངག་དང་དེང་གི་རྩོམ་རིག སྐབས་དེའི་སྙན་ངག་པ་དང་དེང་གི་རྩོམ་པ་པོ་ཞེས་པ་གཉིས་ཀྱི་གོ་བ་གཅིག་ཡིན། ལྷག་པར་ནུབ་ཕྱོགས་པར་མཚོན་ན་དེ་ལྟར་ཡིན་ནོ། །ཕྱིས་སུ་རྩོམ་རིག་བྱུང་བས་རྩོམ་པ་པོ་ཟེར་བའི་བརྡ་ཆད་འདི་བྱུང་ཞིང། སྙན་ངག་དང་སྙན་གཞུང་ཟེར་བ་ཁྱབ་ཆུང་དུ་སོང་སྟེ་རྩོམ་རིག་གི་ནང་གསེས་སུ་གྱུར་པ་རེད།

བརྩམས་སྒྲུང།

བརྩམས་སྒྲུང་གི་གོ་དོན།

བརྩམས་སྒྲུང་ནི་མི་སྣ་བཞེངས་སྐྲུན་དང་གཏམ་རྒྱུད་རྒྱས་བཤད། ཁོར་ཡུག་ཞིབ་འབྲི་བྱེད་པ་ལ་བརྟེན་ནས་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འཚོ་བ་ཚུར་སྣང་དང་བསམ་བློ་མཚོན་པར་བྱེད་པའི་རྩོམ་རིག་གི་ལུས་ཤིག་ཡིན།
བརྩམས་སྒྲུང་ལ་གྲུབ་ཆ་གསུམ་ཡོད་དེ། མི་སྣའི་སྣང་བརྙན་དང་གཏམ་རྒྱུད་ཀྱི་བྱུང་རིམ། ཁོར་ཡུག་(རང་བྱུང་ཁོར་ཡུག་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཁོར་ཡུག)བཅས་ཡིན། བརྩམས་སྒྲུང་གིས་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འཚོ་བ་མཚོན་པར་བྱེད་པའི་ཐབས་ཤེས་གཙོ་བོ་ནི་མི་སྣའི་སྣང་བརྙན་བཞེངས་སྐྲུན་བྱེད་རྒྱུ་དེ་ཡིན། བརྩམས་སྒྲུང་ཁོྲད་ཀྱི་མི་སྣ་ལ་ང་ཚོས་དཔེ་གཞིའི་མི་སྣ་ཟེར་ཞིང། དེ་ནི་རྩོམ་པ་པོས་དངོས་ཡོད་འཚོ་བ་གཞིར་བཟུང་སྟེ་ཁྱད་ཆོས་འདྲ་མིན་སྣ་ཚོགས་གཅིག་ཏུ་བསྡུས་ཏེ་གསར་བཞེངས་བྱས་པ་ཞིག་ཡིན། དཔེ་གཞིའི་མི་སྣ་འདི་ལྟ་བུ་བརྒྱུད་ནས་འཚོ་བ་ཚུར་སྣང་བྱས་ན་གཅིག་སྡུད་དང་ཡོངས་ཁྱབ་ཀྱི་ཚབ་མཚོན་རང་བཞིན་ལྡན། བརྩམས་སྒྲུང་གི་མི་སྣ་བཞེངས་སྐྲུན་བྱེད་པའི་ཐབས་ལམ་ནི་ངོ་སྤྲོད་རགས་བསྡུས་ཡིན་ཆོག་ལ། སྤྱི་ཡོངས་ནས་ཞིབ་འབྲི་བྱས་ནའང་འགྲིག། མི་སྣའི་ཕྱིའི་རྣམ་པ་བྲིས་ཆོག་པར་མ་ཟད་ནང་སེམས་ཀྱི་འགྱུར་བའང་བྲིས་ཆོག་སྟེ། མི་སྣའི་གཏམ་གླེང་དང་རྩོམ་པ་པོའི་དཔྱད་གླེང་འོས་འཚམ་རེ་ཡང་བར་དུ་བཅུག་ཆོག། ད་དུང་དྲང་ཕྱོགས་དང་ལྡོག་ཕྱོགས་ནས་ཀྱང་བྲིས་རུང། བརྩམས་སྒྲུང་གིས་གཙོ་བོར་གཏམ་རྒྱུད་ཀྱི་བྱུང་རིམ་བརྒྱུད་ནས་མི་སྣའི་གཤིས་ཀ་དང་བརྗོད་སྙིང་མཚོན་པར་བྱེད་པ་ཡིན། གཏམ་རྒྱུད་ནི་འཚོ་བ་ལས་བྱུང་བ་ཡིན། འོན་ཀྱང་། དེ་ནི་འདོར་ལེན་དང་གདམ་གསེས། བཀོད་སྒྲིག་བཅས་བྱས་ཡོད་པས་དངོས་ཡོད་འཚོ་བའི་ཁྲོད་ནས་བྱུང་བ་དང་བསྡུར་ན་གཅིག་འདུས་དང་ཆ་ཚང་ཞིང་ཚབ་མཚོན་གྱི་རང་བཞིན་ལྷག་ཏུ་ལྡན། བརྩམས་སྒྲུང་གི་ཁོར་ཡུག་ཞིབ་འབྲི་དང་མི་སྣ་བཞེངས་སྐྲུན་ནི་བརྗོད་སྙིང་དང་འབྲེལ་བ་དམ་ཟབ་ཡོད་པ་རེད། ཁོར་ཡུག་ཞིབ་འབྲི་ཁྲོད་ནས་གཙོ་གནད་དུ་གྱུར་པ་ནི་སྤྱི་ཚོགས་ཁོར་ཡུག་ཡིན། དེ་ཡིས་རྙོག་འཛིང་གི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་འདྲ་མིན་དམར་རྗེན་དུ་འཕུད་པ་ཡིན། དཔེར་ན་མི་སྣའི་ཐོབ་ཐང་དང་གོ་གནས། འཚར་ལོངས་ཀྱི་བརྒྱུད་རིམ་ཁྲོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་རྒྱབ་ལྗོངས་ལ་སོགས་པའོ། །རང་བྱུང་ཁོར་ཡུག་ཏུ་མི་སྣའི་འགུལ་སྐྱོད་བྱེད་སའི་ས་གནས་དང། དུས་ཚོད། དུས་ཚིགས། གནམ་གཤིས། ཡུལ་ལྗོངས་ལ་སོགས་པ་འདུ་བ་རེད། རང་བྱུང་ཁོར་ཡུག་ཞིབ་འབྲི་བྱེད་པ་དེས་མི་སྣའི་སེམས་ཁམས་དང་རྣམ་པ་མཛེས་སྤྲས་བྱེད་པར་ནུས་པ་མི་དམན་པ་ཐོན་པ་རེད། མདོར་ན། བརྩམས་སྒྲུང་ནི་མི་སྣའི་སྣང་བརྙན་བཞེངས་སྐྲུན་བྱེད་པ་གཙོ་བོར་བཟུང་ནས་གཏམ་རྒྱུད་ཀྱི་བྱུང་རིམ་རྒྱས་བཤད་དང་ཁོར་ཡུག་ཞིབ་འབྲི་བྱེད་པ་བརྒྱུད་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འཚོ་བ་མཚོན་པར་བྱེད་པ་ཞིག་ལ་ཟེར།

བརྩམས་སྒྲུང་གི་ཁྱད་ཆོས།

“རྟོག་བཟོ་རང་བཞིན་”ནི་བརྩམས་སྒྲུང་གི་ངོ་བོ་ཡིན། “མི་སྣའི་འཚོ་བའི་ཚོར་མྱོང་འཛིན་པ་”ནི་བརྩམས་སྒྲུང་གིས་རྩལ་སྤྲུགས་ནས་སྔོག་འདོན་བྱེད་པའི་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་བརྗོད་བྱ་དེ་ཡིན། ཚོར་མྱོང་ཇི་ལྟར་གསར་པ་དང་ཞིབ་ཚགས། ཡང་དག། ཐུན་མིན། གཏིང་ཟབ་བཅས་ཡིན་ན་བརྗོད་བྱའང་དེ་ལྟར་དུ་བརྩམས་སྒྲུང་ཅན་དུ་འགྱུར་བ་ཡིན། གོང་འཁོད་གྲུབ་ཆ་དག་ལས་“རྟོག་བཟོ་རང་བཞིན་”དང་“མི་སྣའི་འཚོ་བའི་ཚོར་མྱོང་འཛིན་པ་”འདི་གཉིས་ནི་བརྩམས་སྒྲུང་གི་རང་བཞིན་ཆེས་ཆེར་མཚོན་པར་བྱེད་སྤྱད་དེ་ཡིན། བརྩམས་སྒྲུང་གི་མི་སྣ་བཞེངས་སྐྲུན་བྱེད་ན་མི་ངོ་མ་ཞིག་དཔེ་གཞིར་དྲངས་ནས་མི་གཞན་གྱི་ཁྱད་ཆོས་དང་རྣམ་པ་སོགས་ཕྱོགས་བསྡུས་བྱས་ན་འགྲིག་སྟེ། དཔེ་གཞིའི་མི་སྣ་དེའི་སྟེང་གི་གྲུབ་ཆ་ཡོངས་རྫོགས་མི་གཅིག་ཁོ་ནའི་སྟེང་གི་ཡིན་མི་དགོས། དཔེར་ན། དབུས་གཙང་བའི་ཁ་དང། ཨ་མདོ་བའི་སྣ། ཁམས་པ་བའི་གཟུགས། དེ་བཞིན་འབྲོག་པའི་གྱོན་གོས་སོགས་ཕྱོགས་གཅིག་ཏུ་བསྡུས་ཏེ་མི་སྣ་གཅིག་བཞེངས་སྐྲུན་བྱས་ཆོག ཕུལ་དུ་བྱུང་བའི་བརྩམས་སྒྲུང་ཞིག་ཡིན་ན་མི་རྣམས་ཀྱིས་བརྗེད་དཀའ་བའི་
ཚབ་མཚོན་གྱི་མི་སྣ་ཞིག་ཡོད་ངེས་ཅན་ཡིན། མི་རྣམས་ཀྱིས་ཚབ་མཚོན་རང་བཞིན་ལྡན་པའི་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་མེ་ལོང་འདི་བརྒྱུད། མི་མང་པོ་ཞིག་གི་རྣམ་པ་དང་ཁྱད་ཆོས་མཐོང་ཐུབ། གཏམ་རྒྱུད་ཀྱི་བྱུང་རིམ་ནི་འཚོ་བ་ལས་བྱུང་ཞིང་དེ་ནི་བདམས་གསེས་བྱས་པ་ཞིག་ཡིན་པས་དངོས་ཡོད་འཚོ་བ་དང་བསྡུར་ན་གཅིག་སྡུད་དང་ཚབ་མཚོན་རང་བཞིན་ཆེས་ཆེར་ལྡན། དངོས་ཡོད་འཚོ་བའི་ཁྲོད་ཀྱི་དོན་དག་དང་འགལ་བ་ལ་མགོ་མཇུག་དང་འཕེལ་བྲི་ཡོད་པར་མ་ཟད། འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་བརྒྱུད་རིམ་ངེས་ཅན་ཞིག་ཡོད་པ་རེད། དེར་བརྟེན་གཏམ་རྒྱུད་ཀྱི་བྱུང་རིམ་ཁ་འགྲེམས་པ་ལའང་དུམ་ཚན་དང་བརྒྱུད་རིམ་ཡོད་པ་རེད། བརྒྱུད་རིམ་འདི་ལ་འགོ་འཛུགས་དང་འཕེལ་རྒྱས། མཐོ་རླབས། མཇུག་འབྲས་བཅས་བཞི་རུ་དབྱེ་བ་ཡིན། མཚམས་རེར་སྔོན་གླེང་དང་མཇུག་གཏམ་ཡང་འབྲི་བ་ཡིན། བརྩམས་ཆོས་ཁྲོད་ཀྱི་བྱུང་རིམ་གྱི་བཀོད་སྒྲིག་ནི་རྩོམ་པ་པོའི་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་བློས་བསླང་ལ་རག་ལས་པ་ལས། དངོས་ཡོད་འཚོ་བའི་ཁྲོད་ཀྱི་དོན་རྐྱེན་བྱུང་འཕེལ་གྱི་གོ་རིམ་ལྟར་འབྲི་དགོས་པའི་ངེས་པ་མེད། སྐབས་རེར་དོན་དག་ཁ་ཤས་བསྡུ་ཆོག་ལ། ལན་རེར་མགོ་མཇུག་ལྡོག་ནས་བྲིས་རུང་བར་མ་ཟད། དོན་དག་འགའ་རེ་བསྡེབས་ནས་བྲིས་ཀྱང་ཆོག བརྩམས་སྒྲུང་ནི་རྩོམ་ཡིག་གཞན་དག་དང་འདྲ་བར་ཞིབ་འབྲི་དང་རྒྱུ་ཆ་བདམས་གསེས་བྱེད་རྒྱུ་གལ་ཆེར་འཛིན་པ་ཡིན། བརྩམས་སྒྲུང་ཡག་པོ་ཞིག་ནི་བྲོ་བ་མེད་པའི་ཚན་རིག་གི་སྙན་ཐོ་དང་མི་འདྲ་བར་མི་རྣམས་ལ་ཡུལ་དེར་དངོས་སུ་སླེབས་འདྲའི་ཉམས་སྣང་སྤྲོད་པ་ཡིན་ཏེ། རྩོམ་པ་པོས་རྒྱུན་དུ་ཁྱད་མཚར་གྱི་སྙུག་ཁ་སྤྱད་དེ་གསོན་ཉམས་ལྡན་པའི་ཞིབ་འབྲི་དང་བློས་མི་དཔོག་པའི་འཆར་སྣང་གིས་གཏམ་རྒྱུད་འདི་ཀློག་པ་པོའི་ཡིད་ཀྱི་མཚོ་མོར་གསལ་ལྷང་ངེར་བཞེངས་ཐུབ། གོང་དུ་འཁོད་པ་ནི་སྲོལ་རྒྱུན་བརྩམས་སྒྲུང་གི་ཁྱད་ཆོས་འགའ་ཡིན།

བརྩམས་སྒྲུང་གི་དབྱེ་བ།

བརྩམས་སྒྲུང་ལ་དབྱེ་བ་འབྱེད་སྟངས་མི་འདྲ་བའི་ཆ་ནས་དབྱེ་བ་ཡང་མ་འདྲ་རེ་ཡོད་པ་རེད། དུས་ཀྱི་དབང་དུ་དབྱེ་ན། གནའ་རབས་ཀྱི་བརྩམས་སྒྲུང་དང་ཉེ་རབས་ཀྱི་བརྩམས་སྒྲུང། དེང་རབས་ཀྱི་བརྩམས་སྒྲུང་དུ་དབྱེ་བ་ཡིན།
ཕྱོགས་ཀྱི་དབང་དུ་བྱས་ནས་དབྱེ་ན། ཤར་ཕྱོགས་དང་ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་བརྩམས་སྒྲུང་ལྟ་བུ་དང།
ཡུལ་གྱི་དབང་དུ་བྱས་ན་བོད་ཀྱི་བརྩམས་སྒྲུང་དང་རྒྱ་གར་གྱི་བརྩམས་སྒྲུང་། ཨ་མེ་རི་ཁའི་བརྩམས་སྒྲུང་ལྟ་བུ་སོགས་མང་ངོ་། །
མཚོན་ཐབས་ཀྱི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན། གང་ཟག་དང་པོ་དང་གཉིས་པ། གསུམ་པ་བཅས་དང། འཕྲིན་ཡིག་གི་རྣམ་པ་དང་ཉིན་ཐོའི་རྣམ་པའི་འབྲི་སྟངས་ཀྱི་བརྩམས་སྒྲུང་དང། རྟོག་པ་འོག་འགྱུའི་འབྲི་སྟངས་ཀྱི་བརྩམས་སྒྲུང་སོགས་མང་ངོ་། །
གྲུབ་མཐའི་དབང་དུ་དབྱེ་ན། གནའ་དཔེའི་རིང་ལུགས་ཀྱི་བརྩམས་སྒྲུང་དང། དངོས་ཡོད་རིང་ལུགས་ཀྱི་བརྩམས་སྒྲུང། འཆར་ཡན་རིང་ལུགས་ཀྱི་བརྩམས་སྒྲུང་སོགས་ཅུང་ཟད་མང།
རྒྱུ་ཆ་གཞིར་བཟུང་སྟེ་དབྱེ་ན། དྲག་རྩལ་བརྩམས་སྒྲུང། བརྩེ་དུང་གི་བརྩམས་སྒྲུང། ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་བརྩམས་སྒྲུང། དམག་དོན་བརྩམས་སྒྲུང་སོགས་ཤིན་ཏུ་མང།
རིང་ཐུང་གི་ཆ་ནས་དབྱེ་ན། སྒྲུང་ཐུང་ཡིག་བརྒྱ་མར་གྲགས་པ་དང། བརྩམས་སྒྲུང་ཐུང་བ། བརྩམས་སྒྲུང་འབྲིང་བ། བརྩམས་སྒྲུང་རིང་བ་བཅས་བཞི་རུ་དབྱེ་བ་ཡིན། འདི་ནི་སྤྱི་བཤད་ཙམ་ཡིན། གཤམ་དུ་འདིའི་ཐད་ལ་དོགས་སློང་ཙམ་དགོད་པར་བྱའོ། །
སྤྱིར་ང་ཚོས་བརྩམས་སྒྲུང་དང་སྒྲུང་རྩོམ། དེ་བཞིན་སྒྲུང་གཏམ་སོགས་གོ་དོན་གཅིག་ཡིན་པར་ངེས་འཛིན་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད། ལྷ་སའི་ཕྱོགས་ཀྱིས་སྒྲུང་རྩོམ་དང་མཚོ་སྔོན་ཕྱོགས་ནས་སྒྲུང་གཏམ། གཞན་ཡང་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་ནས་པར་དུ་བསྐྲུན་པའི་དེབ་ཁ་ཤས་ཀྱི་སྟེང་དུ་བརྩམས་སྒྲུང་ཞེས་བཀོད་ཡོད། དེ་ནི་རྒྱ་ནག་གི་ཡི་གེ་“小说”ཞེས་པའི་དོན་སྒྱུར་དུ་སྤྱོད་ཀྱིན་འདུག རྒྱ་ནག་གི་ཡི་གེ་ “小说”ཞེས་པ་དེ་ཨིན་ཡིག་གིས་“fiction”དང་ “novel”གཉིས་ཀྱི་དོན་སྒྱུར་དུ་རེས་མོས་སུ་སྤྱོད་ཀྱིན་འདུག ཡིན་ནའང།“fiction”དང་“novel”གཉིས་ཀྱི་གོ་དོན་མི་འདྲ་བ་མ་ཟད། མིང་དེ་གཉིས་ཀྱི་རང་སྟེང་ན་“小说”ཞེས་པའི་དོན་ཅི་ཡང་མེད། སྔ་མ་ནི་ལྷུག་མའི་ལུས་ཀྱི་རྟོག་བཟོའི་སྒྲུང་གཏམ་གྱི་རིགས་ཡིན་ལ། ཕྱི་མ་ནི་དུས་རབས་བཅོ་བརྒྱད་པའི་དུས་མཇུག་ཏུ་གཞི་ནས་གཏན་འབེབས་བྱུང་བའི་རྩོམ་རིག་གི་བརྡ་ཆད་ཅིག་ཡིན། ང་ཚོས་བོད་ཡིག་སྟེང་སྤྱོད་ཀྱིན་པའི་ཐ་སྙད་དེ་དག་རྒྱ་ནག་གི་“小说”ཞེས་པའི་དོན་སྒྱུར་དུ་སྤྱད་པ་ལས་མིང་དེ་དག་གི་རང་སྟེང་ནས་“小说”ཞེས་པའི་གོ་དོན་སྟོན་མི་ཐུབ། དེ་བས། འདི་དག་བར་གྱི་འགལ་འབྲེལ་གསལ་པོར་ཐག་མ་བཅད་ན་བརྩམས་སྒྲུང་ཟེར་བ་ཇི་ལྟ་བུ་ཞིག་ཡིན་པ་གསལ་པོར་བཤད་དཀའ།
གནད་དོན་གཞན་ཞིག་ནི། ང་ཚོའི་བོད་ཡིག་གི་བརྩམས་སྒྲུང་ཞེས་པའི་གོ་དོན་ནི་དབྱིན་ཡིག་གི་novelཞེས་པའི་གོ་དོན་ལས་གཞན་མི་སྟོན་པར་ལྟ་མཁན་བྱུང་བ་དེ་ཡིན། ལྟ་ཚུལ་འདི་འཛིན་མཁན་ཚོས་གཞོན་ནུ་ཟླ་མེད་ཀྱི་གཏམ་རྒྱུད་དང་གཏམ་པད་མའི་ཚལ་གྱི་ཟློས་གར་སོགས་བརྩམས་སྒྲུང་དུ་འདོད་ཀྱིན་མེད།
འོན་ཀྱང། བརྩམས་སྒྲུང་ལ་ཡང་མཚོན་དོན་རིང་ལུགས་ཀྱི་བརྩམས་སྒྲུང་དང་དངོས་དོན་རིང་ལུགས་ཀྱི་བརྩམས་སྒྲུང། འཆར་ཡན་རིང་ལུགས་ཀྱི་བརྩམས་སྒྲུང་སོགས་སུ་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་བས། སྐབས་འདིའི་བརྩམས་སྒྲུང་ཞེས་པ་དབྱིན་ཡིག་གི་novel ཞེས་པ་དེ་ཡིན་ན། fiction དང་ཁྱད་པར་ཅི་ཞིག་ཡོད་པའང་གསལ་པོར་ངེས་དགོས།
དེར་བརྟེན་གནད་དོན་འདི་དག་ཐག་གཅོད་ཡག་པོ་བྱེད་དགོས་ན། ང་ཚོས་རྩོམ་ལུས་དེ་དག་གི་བྱུང་འཕེལ་གྱི་བརྒྱུད་རིམ་ངེས་དགོས། ཐོག་མར་ང་ཚོས་ novel བྱུང་སྟངས་མདོར་ཙམ་ངོ་སྤྲོད་པར་བྱ། མིང་ཚིག་འདིའི་རང་སྟེང་གི་གོ་དོན་ནི་གསར་པ་ཞེས་པ་དེ་ཡིན། འདི་རྩོམ་རིག་གི་ཐ་སྙད་དུ་དུས་རབས་བཅོ་བརྒྱད་པའི་དུས་མཇུག་ཏུ་གཏན་འབེབས་བྱུང་བ་ཞིག་རེད། དུས་རབས་དེའི་ནང་དུ་ཚབ་མཚོན་མི་སྣ་གསུམ་གྱིས་རང་རང་གི་མི་ཚེའི་ཉམས་མྱོང་གཞིར་བཞག་ཐོག་ལས་སྣོན་མང་པོ་བྱས་ཏེ་རང་རང་ས་ནས་བརྩམས་ཆོས་གྲགས་ཅན་འགའ་སྤེལ། རྩ་བ་འདི་བྱས་ཏེ་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་བ་ནི་དོན་དངོས་རིང་ལུགས་ཀྱི་བརྩམས་སྒྲུང་ཡིན། བརྩམས་སྒྲུང་གི་བརྗོད་བྱ་མི་ཡིན་དགོས་ཞེས་པའང་འདི་ལ་བརྟེན་ནས་བྱུང་བར་གོར་མ་ཆག། དེས་ན། སྐབས་དེའི་བརྩམས་སྒྲུང་དང་དེ་སྔོན་གྱི་ fiction གཉིས་ལ་ཁྱད་པར་ཅི་ཞིག་ཡོད་ཅེས་ན། ༡ བརྗོད་བྱ་ལ་ཁྱད་པར་ཡོད། fiction བརྗོད་བྱ་ལ་ངེས་པར་མི་ཡིན་མི་དགོས། འདིའི་ཁོངས་སུ་ལྷ་འདྲེའི་སྒྲུང་མང་པོ་འདུ་བ་ཡིན། བརྩམས་སྒྲུང་གི་བརྗོད་བྱ་དངོས་ཡོད་འཚོ་བའི་ཁྲོད་ཀྱི་མི་ཡིན་དགོས། ༢ རྩོམ་མཁན་ལ་ཁྱད་པར་ཡོད། fiction ལ་དམངས་ཁྲོད་ལས་བྱུང་བ་ཡོད་ལ། ངེས་གཏན་གྱི་རྩོམ་པ་པོ་ཡོད་པའང་ཡོད། novel ལ་ངེས་པར་རྩོམ་པ་པོ་དགོས་པ་ཡིན། novel རང་སྟེང་གི་གོ་དོན་གསར་པ་ཡིན་པའི་རྒྱུ་མཚན་དང་འདི་གཉིས་ལ་འབྲེལ་བ་ཡོད། ༣ རྩོམ་ཐབས་མི་གཅིག། fiction ལ་རྒྱས་བཤད་ཀྱི་རྣམ་པ་ཤུགས་ཆེ། novel ནི་བྱུང་རིམ་གོ་སྒྲིག་བྱེད་སྟངས་ཏེ་སྒྲིག་གཞི་བཀོད་སྒྲིག་བྱེད་སྟངས་fiction དང་བསྡུར་ན་རྙོག་འཛིང་རང་བཞིན་ལྡན་པས་རྣམ་པ་གསར་པ་ཡིན། དེར་བརྟེན་བརྩམས་སྒྲུང་ཡིན་མིན་ཡང་རྩོམ་ཐབས་ཀྱི་སྟེང་ནས་འཇོག་དགོས། འོན་ཀྱང། novel ལ་ཡང་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་བས། ད་ལྟ་བརྩམས་སྒྲུང་ (novel) གི་བརྗོད་བྱ་ངེས་པར་དངོས་ཡོད་འཚོ་བའི་ཁྲོད་ཀྱི་མི་ཡིན་དགོས་དོན་མེད།
དེར་བརྟེན། ངས་བསམ་ན་བོད་ཡིག་གི་སྒྲུང་གཏམ་ཞེས་པ་ཨིན་ཡིག་གི་“fiction”ཞེས་པའི་དོན་སྒྱུར་དུ་སྤྱོད་པ་དང། བརྩམས་སྒྲུང་ངམ་སྒྲུང་རྩོམ་ཞེས་པ་“novel”ཞེས་པའི་དོན་སྒྱུར་དུ་སྤྱད་ན་འཚམས་པར་མཐོང། ང་ཚོ་བོད་ལ་བརྩམས་སྒྲུང་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་འདི་དེང་རབས་སུ་བྱུང་བ་དང་། དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གཙོ་བྱས་པའི་དེང་རབས་རྩོམ་པ་པོ་མང་པོ་ཞིག་གི་བརྩམས་སྒྲུང་ལ་དོན་དངོས་རིང་ལུགས་ཀྱི་ཤུགས་རྐྱེན་ཧ་ཅང་ཟབ། མ་གཞི་“བརྩམས་སྒྲུང་”དང་“སྒྲུང་གཏམ་”ཞེས་པའི་མིང་འདི་གཉིས་ཀྱི་རང་སྟེང་ནས་ཀྱང་གོ་དོན་མི་འདྲ་བ་རེ་བསྟན་ཆོག་ཆོག་ཡིན། རྒྱུ་མཚན་འདི་འདྲ་ལ་བརྟེན་ནས་ང་ཚོས་ཀྱང་རྩོམ་གྱི་རིགས་དབྱེ་སྐབས་ས་མཚམས་གསལ་པོར་ཕྱེས་ནས་ཆེད་སྤྱོད་ཀྱི་ཐ་སྙད་འོས་འཚམ་རེ་སྤྱད་ན་ལེགས་པར་མཐོང།
དུས་རྒྱུན་བརྩམས་སྒྲུང་སྐོར་གྱི་ཤེས་བྱ་འཁྲིད་དུས་མཚན་གཞིར་ཧྥ་རན་སིའི་བརྩམས་སྒྲུང་ཐུང་བ་གྲགས་ཅན་མཇུག་མཐའི་སློབ་ཐུན་གཅིག་ཅེས་པ་དཔེ་མཚོན་དུ་དྲངས་ཏེ་དབྱེ་ཞིབ་བྱེད་མཁན་ཤིན་ཏུ་མང། རང་རེའི་གཞི་རིམ་བར་མའི་བོད་སྐད་ཡིག་གི་བསླབ་དེབ་ཏུའང་བརྩམས་སྒྲུང་དེ་ཉིད་སློབ་ཚན་དུ་བཀོད་ཡོད། བརྩམས་སྒྲུང་གི་འབྲི་སྟངས་དང་སྒྲིག་གཞི་སོགས་ཇི་བཞིན་བརྗོད་པའི་རྩོམ་ཡིག་དང་འདྲ་མཚུངས་སུ་ཡོད། འོན་ཀྱང་། ཇི་བཞིན་བརྗོད་པའི་རྩོམ་ཡིག་ཡོད་ཚད་བརྩམས་སྒྲུང་མིན། དེ་གཉིས་ཀྱི་དམིགས་ཡུལ་དང་འབྲི་ཐབས་སོགས་ལ་ཁྱད་པར་ཡོད། མུ་བཞིའི་རིག་པར་བརྟེན་ནས་སྦྱོང་བརྡར་བྱས་ན་དེ་གཉིས་ཀྱི་དབྱེ་བ་གསལ་པོར་འགྱུར་བར་ཕན་ཐོགས་ཡོད།

གཞན་ཡང། ལྷུག་རྩོམ་ཟེར་བའི་རྩོམ་ལུས་ཤིག་ལོགས་སུ་དགར་མོད། དེ་ནི་རྒྱ་ནག་གི་རྩོམ་ལུས་དབྱེ་སྟངས་ཤིག་དང། ད་དུང་རང་རེར་རྟོགས་བརྗོད་དང་རྣམ་ཐར། མགུར་མ་སོགས་རྩོམ་ལུས་ཀྱི་རིགས་མ་འདྲ་བ་ཤིན་ཏུ་མང་མོད། ཕྱོགས་གཅིག་ནས་ཡིག་ཚོགས་སྐྱུང་ཕྱིར་མ་སྤྲོས་པ་དང། ཕྱོགས་གཞན་ཞིག་ནས་བལྟས་ན། གཞི་རིམ་བར་མ་ནས་གོང་མའི་སློབ་རིམ་དུ་ཇི་བཞིན་བརྗོད་པའི་རྩོམ་ཡིག་དང་གསལ་བཤད་རྩོམ་ཡིག དགག་སྒྲུབ་རྩོམ་ཡིག་གི་སྟེང་སྙན་ངག་དང་བརྩམས་སྒྲུང་གཉིས་ལ་གོ་བ་ཆགས་ན་རྩོམ་འབྲིའི་ཤེས་བྱ་ཐད་ནས་དམིགས་ཡུལ་འགྲུབ་སོང་བ་ཡིན་ཞེ་ན་མི་ཆོག་པ་མེད། ཡང་གཅིག་བཤད་ན། འདི་དག་གསལ་པོར་ངེས་ན། རྩོམ་ཡིག་གཞན་དག་འབྲི་བར་དཀའ་ངལ་ཡོད་མི་སྲིད། དེར་བརྟེན། གནས་སྐབས་སུ་འདི་ཙམ་གྱིས་ཆོག་པར་བྱས་ཤིང། མཚན་གཞིའི་དཔེ་བརྗོད་ནི། སྐབས་གཞན་དུ་དཔེ་བརྗོད་ཁོ་ནས་དེབ་ཅིག་སྒྲིག་འཆར་ལགས་ན། དེར་གཟིགས་པར་ཞུ། འོན་ཀྱང། ཁོ་བོའི་ཤེས་ཡོན་ལ་ཚད་ཡོད་པ་དང་ཉམས་མྱོང་ཞན་པ་སོགས་ཀྱི་འགལ་རྐྱེན་ལ་བརྟེན་ནས་དེབ་འདིར་ཞན་ཆ་ཅི་རིགས་མཆིས་པ་མཐའ་དག་ལ་བོད་སྐད་ཡིག་གི་དགེ་རྒན་གཙོས་ཀློག་པ་པོ་ཡོངས་ཀྱིས་དག་བཅོས་དང་དགོངས་འཆར་འཛེམས་མེད་དུ་གསུང་བར་དགའ་བསུ་ཞུ། །

མདུན་ཤོག