ཡོང་ཁུངས། དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་དྲ་བ། རྩོམ་པ་པོ། གཅན་རོང་བསྟན་འཛིན།
མིག་སྔར་སློབ་གྲྭ་ཆུང་འབྲིང་གི་སློབ་ཁྲིད་ཁྲོད་ན་གཡོལ་ཐབས་བྲལ་བའི་གནད་དོན་གལ་ཆེན་ཞིག་གནས་ཡོད་པ་ནི། དགེ་རྒན་གྱི་བྱ་བ་དང་སློབ་མའི་ཁུར་བོ་གཉིས་ལྗིད་དྲགས་ན་ཡང་སློབ་མའི་སྤུས་ཚད་འཕེལ་རྒྱས་དེ་འདྲའི་ཚད་གཞི་གསར་བ་ཞིག་ལ་ཐོན་ཐུབ་ཀྱི་མེད་པ་དེ་རེད། དོན་དངོས་ཀྱི་གནད་དོན་འདི་ནི་མ་འོངས་པའི་འཕེལ་རྒྱས་དང་བྱིས་པའི་མདུན་ལམ་ལ་འབྲེལ་བ་དམ་པོ་ཡོད་པས། ཚང་མས་བསམ་གཞིགས་དང་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་དགོས་པའི་བྱ་བ་གལ་ཆེན་ཞིག་ཏུ་གྲུབ་ཡོད།
གཅིག སློབ་ཁྲིད་ཀྱི་བཟང་ངན།
དགེ་རྒན་གྱིས་དུས་ཚོད་ངེས་ཅན་ཞིག་ལ་སློབ་ཁྲིད་བྱས་རྗེས། སློབ་མ་ལ་བྱེ་བྲག་གི་འཕེལ་རྒྱས་ངེས་ཅན་ཞིག་ཐོན་ཚེ་སློབ་ཁྲིད་དེ་ནི་ནུས་ལྡན་གྱི་སློབ་ཁྲིད་བཟང་བོ་ཞིག་ཏུ་བརྩིས་ཆོག་པ་རེད་ལ། སློབ་མ་ལ་བྱེ་བྲག་གི་འཕེལ་རྒྱས་གང་ཡང་མ་ཐོན་ན་སློབ་ཁྲིད་དེ་ནི་ནུས་མེད་ཀྱི་སློབ་ཁྲིད་ངན་པ་ཞིག་རེད་ཅེས་བཤད་ཆོག་སྟེ། སློབ་མའི་འཕེལ་རྒྱས་ནི་སློབ་ཁྲིད་བཟང་ངན་འབྱེད་བྱེད་ཀྱི་ཚད་གཞི་ཉག་གཅིག་རེད། དེ་བས། སློབ་ཁྲིད་བཟང་ངན་ནི་དགེ་རྒན་གྱིས་སློབ་ཁྲིད་ནང་དོན་ཁྲིད་ཚར་ཡོད་མེད་དང་ཁྲིད་པ་ནན་མོ་ཡིན་མིན་ལ་བལྟ་བ་ལས་གཙོ་བོ་སློབ་མས་སློབ་པ་བཟང་ངན་ལ་བལྟ་དགོས་པ་རེད། གལ་ཏེ་སློབ་མས་སློབ་ཁྲིད་དེར་ཅི་ཡང་མ་ཤེས་པ་དང་ཡང་ན་ཤེས་འདོད་མེད་ཚེ་དགེ་སློབ་གཉིས་ཀྱི་ཁ་ལྕེ་ཝུ་བ་དང་ཀླད་པ་ད་ར་བྱས་ནས་དཀའ་ངལ་ཅི་ཙམ་མྱང་ན་ཡང་ནུས་མེད་ཀྱི་སློབ་ཁྲིད་ངན་པ་ལས་མ་འདས་པ་རེད། སློབ་ཁྲིད་བཟང་པོ་ནི་སློབ་ཁྲིད་དེའི་མགོ་མཇུག་བར་གསུམ་དུ་སློབ་མའི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་མཉམ་འཇོག་བྱེད་དགོས་པ་ལས “སྐྱེས་མའི་ཁེར་གླུ་” ལེན་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་ཏུ་འགྱུར་མི་རུང༌། “སློབ་”དང་བྲལ་ཚེ་“ཁྲིད་”པ་ནི་སྟོང་བཤད་རྐྱང་རྐྱང་ཞིག་ཏུ་འགྱུར་ངེས་པས། སློབ་པ་གཙོ་གནད་དང་ཡོད་ཚད་སློབ་མའི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ཆེད་དུ་ཡིན་པའི་བསམ་བློ་གསར་བ་ཞིག་ཆགས་རྒྱུ་ནི་སློབ་ཁྲིད་རྒྱལ་ཕམ་གྱི་ཐོག་མའི་རྨང་གཞི་ཡིན་པར་མ་ཟད། མིའི་རིགས་བླ་སྲོག་གི་བཟོ་སྐྲུན་པ་ཚད་ལྡན་ཡིན་མིན་གྱི་ཚད་གཞི་གལ་ཞིག་ཀྱང་རེད། སློབ་མའི་འཕེལ་རྒྱས་དེ་ཡང་མིའི་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་འཕེལ་རྒྱས་སུ་གཏོང་དགོས་པ་ལས་རིག་གནས་ཤེས་བྱའམ་ཤེས་བྱའི་ཚན་ཁག་ཙམ་དང་ཡི་གེ་ཙམ། སྐད་ཆ་ཙམ་མ་ཡིན་པར་མི་ཆ་ཚང་པ་ཞིག་གི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་བསམ་བློ་གཏོང་དགོས་པས། འདིའི་ཐད་ནས་བཤད་ན། དགེ་རྒན་ནི་མིའི་རིགས་བླ་སྲོག་གི་བཟོ་སྐྲུན་པ་ཙམ་ཡིན་པར་མ་ཟད། དེ་ལས་ཀྱང་མིའི་ནུས་ཤུགས་ཀྱི་ཐོན་ཁུངས་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་གསར་བཏོད་བྱེད་པའི་མི་ཤུགས་ཐོན་ཁུངས་གསར་བཏོད་ཀྱི་བཟོ་སྐྲུན་པ་རེད་ཅེས་བཤད་ན་སྐད་ཆ་ཆ་ཚང་བ་ཞིག་རེད་སྙམ། སློབ་ཁྲིད་བཟང་བོ་ནི་སློབ་ཁྲིད་ཀྱི་མགོ་མཇུག་བར་གསུམ་དུ་སློབ་ཁྲིད་དེར་ཕན་འབྲས་ཐོབ་མིན་ལ་མཉམ་འཇོག་བྱས་ཏེ་དགེ་རྒན་ལ་དུས་ཚོད་ཀྱི་འདུ་ཤེས་དང་འབྲས་བུའི་འདུ་ཤེས་ཡང་དག་པ་ཞིག་ཆགས་ནས། སློབ་ཁྲིད་བྱེད་སྐབས་རང་སྣང་གང་དྲན་བྱེད་མི་རུང་ལ། དུས་ཚོད་ཆེས་ཉུང་ངུའི་ནང་དུ་ནང་དོན་ཆེས་མང་པོ་ཞིག་ཁྲིད་ན་སློབ་ཁྲིད་བཟང་བོ་ཡིན་པའི་ངེས་པ་དེ་བས་ཀྱང་མེད་དེ། སློབ་ཁྲིད་ཀྱི་འབྲས་བུ་ནི་ཐོན་སྐྱེད་ཀྱི་འབྲས་བུ་གཞན་དང་མི་མཚུངས་པས། དགེ་རྒན་གྱིས་སློབ་ཁྲིད་ནང་དོན་ཅི་ཙམ་ཁྲིད་ཡོད་མེད་ལ་བལྟ་བ་ལས་སློབ་མར་ཡར་སྐྱེད་ཅི་ཙམ་ཐོན་ཡོད་མེད་ལ་ལྟ་རྒྱུ་ཧ་ཅང་གལ་ཆེ་བ་རེད། སློབ་ཁྲིད་བཟང་བོ་ནི་དགེ་རྒན་ལ་ཕྱིར་འདང་རྒྱག་པའི་འདུ་ཤེས་ལྡན་དགོས་ཏེ། དགེ་རྒན་ཚང་མས་ནམ་རྒྱུན་དུ་ཇི་ལྟ་བུ་ནི་སློབ་ཁྲིད་བཟང་བོ་ཡིན་ནམ། རང་གི་སློབ་ཁྲིད་ནི་སློབ་ཁྲིད་བཟང་བོ་རེད་དམ། ངའི་སློབ་ཁྲིད་ལས་བཟང་བ་ཡོད་མེད་སོགས་ལ་བསམ་གཞིགས་དང་སྤྱི་བསྡོམས་ལེགས་བཅོས་བཅས་བྱེད་དགོས་པ་རེད།
གཉིས། ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་འཕེལ་རྒྱས་སུ་གཏོང་དགོས།
སྣ་མང་ཤེས་ནུས་གཞུང་ལུགས་ནི་ཨ་རིའི་ཧྭ་ཧྥོ་སློབ་ཆེན་གྱི་སེམས་ཁམས་རིག་པའི་སློབ་དཔོན་ཅ་ཏི་ནས(Martin Gardner 1914-2010)བཏོན་ཏེ། ཁོས་སེམས་ཁམས་རིག་པའི་ཚོད་ལྟ་དང་དངོས་དཔེ་གང་མང་ལ་ལྟ་ཞིབ་བྱས་རྗེས། མིའི་རིགས་ལ་ཆེས་ཉུང་ནའང་བསམ་གཞིགས་གཏོང་ཚུལ་བདུན་ཡོད་དེ། སྐད་ཆའི་ཤེས་ནུས་དང་གཏན་ཚིགས་ཤེས་ནུས། ཕྱི་མིག་ཤེས་ཀྱི་ཤེས་ནུས། རོལ་དབྱངས་ཀྱི་ཤེས་ནུས། ལུས་རྩལ་ཤེས་ནུས། མིའི་བར་གྱི་འབྲེལ་བའི་ཤེས་ནུས། རང་ཉིད་ངོས་འཛིན་གྱི་ཤེས་ནུས་བཅས་ཡིན། ༡ སྐད་ཆའི་ཤེས་ནུས་ནི། མིས་སྐད་ཆ་ཤེས་པ་དང་གང་ལ་གང་འཚམས་ཀྱིས་སྐད་ཆ་བེད་སྤྱོད་གཏོང་ནུས་པ། དཔེར་ན། སྙན་ངག་པ་དང་གཏམ་བཤད་པ། ཁྲིམས་བཤེར་པ་སོགས་སྐད་ཆའི་ཤེས་ནུས་མཐོ་བའི་མི་ཡིན་པ་ལྟ་བུ་རེད། ༢ གཏན་ཚིགས་ཤེས་ནུས་ནི། རྩིས་རིག་དང་གཏན་ཚིགས་རྗེས་དཔག་གི་ནུས་པ་དང་ཚན་རིག་དབྱེ་ཞིབ་ཀྱི་ནུས་པ་སྟེ། དཔེར་ན། ཚན་རིག་པ་དང་གྲངས་རྩིས་རིག་པ་བ། གཏན་ཚིགས་རིག་པ་བ་སོགས་ནི་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་ཤེས་ནུས་མཐོ་བའི་མི་ཡིན་པ་ལྟ་བུ་རེད། ༣ ཕྱི་མིག་ཤེས་ཀྱི་ཤེས་ནུས་ནི། ཁ་དོག་དང་དབྱིབས་གཟུགས། སྟོང་ཆའི་གནས་ཡུལ་སོགས་ཡང་དག་པར་ཤེས་པའམ་སྟོན་པའི་ནུས་པ་ཅན་དེ། བཟོ་བཀོད་པ། ཕྱི་ནད་ཚན་ཁག་གི་སྨན་པ། རི་མོ་བ། ཡིག་མཁན། ལྷ་རིས་པ་བཅས་ ནི་ཕྱི་མིག་ཤེས་སམ་སྟོང་ཆའི་ཤེས་ནུས་འཕེལ་རྒྱས་ཅན་གྱི་མི་ཡིན་པ་ལྟ་བུ་རེད། ༤ རོལ་དབྱངས་ཀྱི་ཤེས་ནུས་ནི། རང་གི་མྱོང་ཚོར་དང་དབྱེ་འབྱེད། དྲན་ཤེས། གླུ་དབྱངས་ཀྱི་སྒོ་ནས་བསམ་བློ་སྟོན་ནུས་པ། དཔེར་ན། རོལ་མོ་བ། དབྱངས་རྟ་མཁན། གླུ་བ་ལྟ་བུའི་སྟེང་ན་ཧ་ཅང་གསལ་བོ་རེད། ༥ ལུས་རྩལ་ཤེས་ནུས་ནི། ཕྱི་ལུས་ཀྱི་འགུལ་སྐྱོད་ལ་བརྟེན་ནས་དངོས་པོ་བསྐྲུན་པའི་ནུས་པ་ལྟ་བུ་སྟེ། དཔེར་ན། ལུས་རྩལ་པ། ཞབས་བྲོ་བ། གར་མཁན་ལྟ་བུ་རེད། ༦ མིའི་བར་གྱི་འབྲེལ་བའི་ཤེས་ནུས་ནི། མི་གཞན་རྒྱུས་ལོན་དང་ངོས་འཛིན་བྱེད་པའི་ནུས་པ་ཅན་ཏེ། དཔེར་ན། ཚོང་བ་དང་ཆབ་སྲིད་པ། དགེ་རྒན། སེམས་ཁམས་སྨན་པ། ཆོས་དཔོན། སྤྱི་ཚོགས་བྱ་འགུལ་བ་ལྟ་བུ་རེད། ༨ རང་ཉིད་ངོས་འཛིན་གྱི་ཤེས་ནུས་ནི། རང་གིས་རང་ཉིད་ལ་ངོས་འཛིན་དང་ལྟ་བཤེར་བྱེད་པའི་ཤེས་ནུས་ཏེ། སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས་ཁྲོད་ཀྱི་ཤེས་བཞིན་གྱི་བྱ་ར་བསྟེན་པ་དེ་རེད། དཔེར་ན། ཚད་མ་རིགས་པ་བ། སྒྲུང་གཏམ་པ། ཁྲིམས་བཤེར་བ། ཆོས་ལུགས་ཉམས་ལེན་པ་སོགས་ཀྱི་སྟེང་ནས་གསལ་བོར་མངོན་ཐུབ། ཅཱ་དཱི་ནའི་ཞིབ་འཇུག་ལས་ཤེས་ཐུབ་པ་ནི། ཤེས་ནུས་གང་ཞིག་ཡིན་ཀྱང་དེས་མིའི་རིགས་དང་སའི་གོ་ལའི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ཕན་ནུས་རྒྱ་ཆེ་བ་ཞིག་བྱུང་དང་འབྱུང་བཞིན་ཡོད་པས། མི་སུ་ཞིག་ཡིན་ཀྱང་ཚད་ངེས་ཅན་ཞིག་གི་སྟེང་ནས་བཤད་ན་མ་མཐའ་ཡང་ཤེས་ནུས་ཀྱི་གཏེར་ཁ་ཆེན་པོ་བདུན་ཡན་ཆད་ཡོད་ནའང་གཙོ་བོ་ཁོར་ཡུག་དང་སློབ་གསོས་མིའི་སྟེང་གི་ཤེས་ནུས་ཀྱི་ཐོན་ཁུངས་དེ་དག་སྔོག་འདོན་འཕེལ་རྒྱས་ལ་ནུས་པ་ཅི་ཙམ་ཐོན་ཡོད་མེད་ལས་མིའི་སྤུས་ཚད་རབ་འབྲིང་ཐ་གསུམ་བྱུང་དང་འབྱུང་བཞིན་ཡོད་པ་དེ་རེད། འདས་པའི་སློབ་གསོས་སློབ་ཁང་སློབ་ཁྲིད་ཁོ་ནར་གཙིགས་ཆེན་བྱེད་པ་ལས་སྤྱི་ཚོགས་ལག་ལེན་སྣང་མེད་དུ་བཏང་སྟེ། སྨྱུ་གུ་དང་ཤོག་བུ་ཁོ་ན་ལ་བརྟེན་ནས་རྒྱུགས་བླངས་ཏེ་སློབ་མའི་ཤེས་ནུས་མཐོ་དམའ་དང་སློབ་སྦྱོང་གི་འབྲས་བུ་འཕེལ་རྒྱས་སོགས་ཐག་གཅོད་པ་ནི་ཕྱོགས་རེ་བའི་ལྟ་ཚུལ་ཤ་སྟག་རེད། འདི་ལྟར་བྱས་ཚེ་སྐད་ཆའི་ཤེས་ནུས་དང་རྩིས་རིག་གི་གཏན་ཚིགས་ཤེས་ནུས་ཁོ་ན་གཙིགས་སུ་བཟུང་བ་ཙམ་ལས་ད་དུང་སྤྱི་ཚོགས་ལ་ཤིན་ཏུ་མཁོ་བའི་ཤེས་ནུས་གང་མང་ཞིག་དང་ཀུན་སྤྱོད་དང་རྩལ་ནུས་ཀྱི་ཆ་ཐམས་ཅད་སྣང་མེད་དུ་ལུས་ཡོད་པ་རེད། སློབ་མའི་སྟེང་གི་ཆེས་གལ་འགངས་ཆེ་བའི་ཤེས་ནུས་མང་བོ་ཞིག་ངོས་འཛིན་དང་སྔོག་འདོན་བྱས་མེད་པས། མིའི་ཤེས་ནུས་སྔོག་འདོན་བྱས་པའི་ཚད་མི་འདྲ་བའི་དབང་གིས་ཤེས་ཡོན་གྱི་གྲུབ་ཆ་དང་ནུས་རྩལ་གཏན་ནས་མི་འདྲ་ལ། དེའི་དབང་གིས་མི་དང་མིའི་བར་དང་མི་རིགས་དང་མི་རིགས་བར་ལ་འདྲ་མཉམ་མ་ཡིན་པའི་མཇུག་འབྲས་ཆེན་པོ་ཞིག་བྱུང་དང་འབྱུང་བཞིན་ཡོད། མི་ནུས་སྔོག་འདོན་གྱི་སློབ་གསོ་བརྒྱུད་དེ་དུས་རབས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་རེ་བ་དང་ཡོངས་སུ་འཚམས་པའི་མི་སྐོར་ཞིག་རྒྱལ་ཁའི་ལམ་དུ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་ནའང་དེ་ལས་ལྡོག་པའི་མི་མང་པོ་ཞིག་རྒྱུགས་སྐར་ཧ་ཅང་མཐོ་ཡང་སྤྱི་ཚོགས་འཚོ་བའི་ལག་ལེན་གྱི་ཁྲོད་ན་ཕམ་ཁ་འབྱུང་བཞིན་ཡོད། དེ་བས། དགེ་རྒན་གྱིས་སློབ་མ་རེ་རེའི་རྒྱབ་ལྗོངས་དང་དགའ་སྣང༌། ཁྱད་ཆོས། སེམས་ཁམས་སོགས་ལ་རྒྱུས་ལོན་ཡང་དག་པ་ཞིག་བྱས་ཏེ་སློབ་མར་དོན་དངོས་དང་འཚམས་པའི་བྱེད་ཐབས་སྤྱད་དེ། དུས་རབས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་རེ་བ་དང་ཡོངས་སུ་འཚམས་པའི་འཇོན་ཐང་མི་སྣ་གསར་བ་ སྐྱེད་སྲིང་བྱེད་རྒྱུ་ནི་སློབ་མ་རེ་རེའི་མི་ཚེའི་རྒྱལ་ཕམ་དང་འཚོ་གནས་ལ་འབྲེལ་བ་དམ་པོ་ཡོད་པར་མ་ཟད། སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རྒྱས་ལ་འབྲེལ་བ་དམ་པོ་ཡོད་པའི་བྱ་བ་གལ་ཆེན་ཞིག་དང༌། སློབ་གསོ་རྒྱལ་ཕམ་གྱི་གཞི་འཛིན་ས་ཉག་གཅིག་ཀྱང་རེད།