འཕྲོད་བསྟེན་དང་ལུས་སྦྱོང་གི་བསླབ་གཞི་ནི་སློབ་ཕྲུག་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཁྱོན་ཡོངས་དང་འབྲེལ་བ་ཞིག་ཡིན། འདིའི་ནང་གཟུགས་པོའི་འཕྲོད་བསྟེན་ལས་གཞན་སློབ་ཕྲུག་གི་སེམས་ཁམས་དང་། ཡིད་འགྱུར་ཚོར་བ་ (Emotion) ཡང་ཚུད་ཡོད། འཛམ་གླིང་འཕྲོད་བསྟེན་མཐུན་ཚོགས་ (WHO) ཀྱིས་འཕྲོད་བསྟེན་ནི་རིམས་ནད་དང་ནད་མནར་མེད་པ་གཅིག་པུ་མིན་པར་མིའི་ལུས་ཁམས་དང་། སེམས་ཁམས། སྤྱི་ཚོགས་འཕྲོད་བསྟེན་ཀྱི་གནས་བབ་བཅས་ཡིན་པར་འགྲེལ་བརྗོད་བྱེད་པ་རེད། འཕྲོད་བསྟེན་དང་ལུས་སྦྱོང་བསླབ་གཞིའི་དམིགས་ཡུལ་ནི། སློབ་ཕྲུག་ཚོས་རང་ཉིད་ཀྱི་ལུས་སེམས་བདེ་ཐང་ཡོང་བར་བྱས་པ་བརྒྱུད། འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་ཡོངས་ཀྱི་ཤེས་ཡོན་ཞིག་ཏུ་འགྱུར་བར་བྱེད་དགོས།
ཕྱོགས་དེའི་ཐད་ནས་བལྟས་ན། བདེ་ཐང་གི་འཚོ་བ་སྐྱེལ་སྟངས་ནི་ལུས་རྩལ་སློབ་སྦྱོང་གི་རྨང་གཞི་ཡིན་པར་བཤད་མ་དགོས། སློབ་གྲྭའི་སྐབས་སུ་མཛེས་དཔྱོད་ཀྱི་རིན་ཐང་གོང་སྤེལ་བྱེད་པའི་བསམ་སྤྱོད་གང་ཞིག་ཡིན་ཡང་ལུས་པོའི་འཕྲོད་བསྟེན་ལ་བརྩི་མཐོང་བྱེད་རྒྱུ་ཚུད་དགོས་ཏེ། ལུས་པོར་དབང་འབྱོར་བ་དང། དེ་སྟོབས་དང་ལྡན་ཞིང་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པ་ཞིག་ཡོང་བ། དེའི་སྐོར་གྱི་ཤེས་བྱ་ཐོབ་པར་བྱས་ཏེ་གོ་རིམ་ལྡན་པའི་སྦྱོང་བརྡར་བྱེད་པ་བཅས་ཡིན།
ལུས་སྦྱོང་ནི་སློབ་ཕྲུག་གི་ལུས་སེམས་བདེ་ཐང་དང། གཟུགས་སྟོབས་རྒྱས་ཤིང་མྱུར་རྩལ་ལྡན་པ། དགོས་ངེས་དང་ཐབས་ཇུས་ལྡན་པའི་རྩལ་སྦྱོང་། ཤ་གནད་དང་དབང་རྩའི་ནུས་པ་གོང་སྤེལ། གཟུགས་པོའི་མཛེས་ཉམས་དར་ཞིང་རྒྱས་པ། སེམས་ཤུགས་བསྐྱེད་པ། གཙང་སྦྲ་ལྡན་ཞིང་ཟས་སྤྱོད་འཕྲོད་བསྟེན་དང་མཐུན་པར་བྱེད་པའི་གོམས་གཤིས་འཇགས་པར་བྱེད་པ་བཅས་ཡིན་པར་བརྟེན་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་ནང་གོ་རིམ་ལྡན་པའི་ངང་ཁྲིད་སྟོན་བྱེད་དགོས། གོང་གསལ་དམིགས་ཚད་རྣམས་ལེགས་གྲུབ་བྱུང་སླད། འཕྲོད་བསྟེན་དང་ལུས་སྦྱོང་གི་སློབ་ཚན་ཅི་འདྲ་ཞིག་ཡིན་རུང་སློབ་ཕྲུག་ཚོར་སྤྲོ་སྣང་དང་བདེ་ཐང་བསྐྲུན་པ། ལུས་སེམས་ཀྱི་ནུས་རྩལ་གོང་སྤེལ། འཕྲོད་བསྟེན་གྱི་གོ་རྟོགས་ཡར་རྒྱས། རང་དང་རང་ཉིད་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་དང་བདག་གཅེས་ཀྱི་ནུས་རྩལ་གསོ་སྐྱོང་བྱེད་པ་བཅས་ཀྱི་གཞི་རྩའི་ཁ་ཕྱོགས་དམ་འཛིན་བྱ་དགོས།
འཕྲོད་བསྟེན་དང་ལུས་སྦྱོང་བསླབ་གཞི་ཁྲིད་སྟོན་ཆེད་བདུན་རེར་དངོས་གཞིའི་ཚོགས་ཐུན་ ༢ ལས་མ་ཉུང་བ་དགོས་པའི་ཁར། སྔ་དགོང་སོགས་ཀྱི་དུས་ཚོད་གང་མང་གོ་སྒྲིག་བྱ་དགོས།
བསླབ་གཞིིའི་རྩ་འཛིན་གྱི་དམིགས་ཚད་ནི།

སློབ་ཕྲུག་རྣམས་ལ་ལུས་སྦྱོང་དང་འཕྲོད་བསྟེན་གྱི་གོམས་གཤིས་དང་སྤྱོད་ལམ་རང་རྒྱུད་ལ་འཇགས་སུ་བཅུག་སྟེ་ཕྱོགས་ཡོངས་ཀྱི་གོ་རྟོགས་སྤེལ་བ་དང་། ཁོང་ཚོའི་འཕྲོད་བསྟེན་གྱི་གནས་སྟངས་གོང་འཕེལ་ཡོང་བར་བྱེད་པ།
སློབ་ཕྲུག་གི་ལུས་དང་། སེམས། ཚོར་བ་བཅས་བདེ་ཐང་ཡོང་བར་བྱས་ཏེ། ཁོང་ཚོའི་རང་ཉིད་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་གནས་བབ་གོང་འཕེལ་བཏང་སྟེ། མི་ཡག་ཤོས་ཤིག་ཏུ་འགྱུར་བར་བྱེད་པ།
འཕྲོད་བསྟེན་དང་ལུས་སྦྱོང་ཐོག་ཚན་རིག་དང་མཐུན་པའི་བསམ་བློའི་ལྟ་སྟངས་གོང་འཕེལ་གཏོང་བ།
མི་སྒེར་དང། ཁྱིམ་ཚང། སྤྱི་ཚོགས་ཐོག་གི་འཕྲོད་བསྟེན་གྱི་དཀའ་ངལ་ངོས་འཛིན་དང་། འབྲེལ་ཡོད་ཀྱི་ཚན་རིག་གི་ཤེས་བྱ་དང་གནས་ཚུལ་ཐོབ་པར་བྱས་ཏེ་དེ་དག་སྔོན་འགོག་དང་སྟངས་འཛིན་གྱིས་བདེ་ཐང་ཡོང་བར་བྱེད་པ།
མི་སྒེར་རམ་ཚོགས་སྡེ་གཞན་དང་མཉམ་འབྲེལ་གྱིས་རང་ཉིད་དང་། ཁྱིམ་ཚང། མཐའ་འཁོར་བཅས་ཀྱི་མི་མང་གི་བདེ་ཐང་སྲུང་སྐྱོབ་དང་གོང་འཕེལ་གཏོང་བ་དང་། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་དགོས་ངེས་བྱེད་ཐབས་ཁག་བསྔོགས་འདོན་གྱིས་ཐོབ་པར་བྱེད་དགོས།
ཁྱིམ་ཚང་དང་སྤྱི་ཚོགས་ནང་དུ་སྔོན་འགོག་རང་བཞིན་དང་གོང་སྤེལ་རང་བཞིན་གྱི་རང་ཉིད་ལྟ་སྐྱོང་གི་སྤྱོད་ལམ་གོང་སྤེལ་གཏོང་བ།
སྤྱི་ཚོགས་ནང་དུ་ HIV དང་ AIDS, མྱོས་རྫས་ལང་ཤོར་ (Drug Abuse) བཅས་ཀྱི་གོ་རྟོགས་གོང་འཕེལ་གཏོང་བ།
མི་སྒེར་དང་སྤྱི་ཚོགས་འཚོ་བའི་ནང་། ལུས་པོའི་བདེ་ཐང་དང་དབང་པོའི་འགུལ་སྐྱོད་ནུས་ལྡན་ཞིག་ཡོང་རྒྱུའིི་གལ་ཆེ་རང་བཞིན་དང་འབྲེལ་བའི་གོ་རྟོགས་གོང་འཕེལ་གཏོང་བ།
ལུས་སྦྱོང་དང། རྩལ་འགྲན། རྩེད་མོ་བཅས་ཐོག་དགའ་ཞེན་སྤེལ་ཏེ་མི་ཚེའི་ཆ་ཤས་ཤིག་ཏུ་འགྱུར་བར་བྱེད་པ།
རང་ཉིད་རང་གཅུན་དང། ཁྲིམས་སྒྲིག་རང་འཁུར། སྙིང་སྟོབས་དང་འཇོན་ཐང་ལྡན་པ་བཅས་ནང་གི་གཤིས་རྒྱུད་ཀྱི་ཡོན་ཏན་གོང་ནས་གོང་དུ་འཕེལ་བ།
འགན་ཁུར་གྱི་འདུ་ཤེས་དང། རྒྱལ་ཞེན། རང་ཉིད་བློས་གཏོང། སྤྱི་ཚོགས་ཞབས་ཞུ་བཅས་ཀྱི་འདུ་ཤེས་གོང་མཐོར་གཏོང་བ།
རང་ཉིད་སྲུང་སྐྱོབ་དང་རང་ཁ་རང་གསོའི་གལ་ཆེ་རང་བཞིན་གྱི་གོ་རྟོགས་གོང་འཕེལ་གཏོང་བ།
རང་འགུལ་གྱི་སྒོ་ནས་རང་ཉིད་ཀྱི་མི་ཚེ་ལ་སྤྲོ་སྣང་སྤེལ་ཏེ་མི་ཚེ་དོན་དང་ལྡན་པར་སྐྱེལ་ཐུབ་པ།
སློབ་ཕྲུག་རང་ཉིད་ཀྱིས་སྤྱི་ཚོགས་རང་བཞིན་གྱིི་ལུགས་སྲོལ་དང་མཐུན་པའི་སྤྱོད་ལམ་བསྟེན་པ་བཅས་སོ། །

ལུས་སྦྱོང་དང་འཕྲོད་བསྟེན་གྱི་བྱེད་སྒོ་ཁག

༡། ལུས་སྦྱོང་།

ཞབས་བྲོ། (Dance) ལུས་རྩལ་དང་རྩེད་འགྲན། (Competation)
མཆོང་རྒྱུག་འཕེན་གསུམ། (Athletics) མཉེན་རྩལ། (Gymnastics)
ཡོ་གཱ (Yoga) རྐྱལ་རྩལ། (Swimming)

༢། འཕྲོད་བསྟེན།

ཁོར་ཡུག་དང་འཕྲོད་བསྟེན་གྱི་འབྲེལ་བ།
བརྡབ་ཆག་དང་འཕྲལ་སེལ་སྨན་བཅོས།
འཚོ་བཅུད།
དེང་རབས་ཅན་དུ་འགྱུར་བའི་བརྒྱུད་རིམ་ནང་འཕྲོད་བསྟེན་གྱི་ཉེན་ཁ་དང། མྱོས་རྫས་ཐལ་སྤྱོད། HIV དང་ AIDS
འགོས་ནད་དང་འགོས་ནད་མ་ཡིན་པའི་ནད་རིགས། རྒྱ་གར་ནང་ལག་ལེན་བསྟར་ཆོག་པའི་འཕྲོད་བསྟེན་སྨན་བཅོས་ཀྱི་སྒྲིག་སྲོལ།
རྒྱལ་སྤྱིའི་འཕྲོད་བསྟེན་གྱི་གལ་ཆེ་རང་བཞིན།

ལུས་སྦྱོང་ཤེས་ཡོན་གྱི་བྱེད་སྒོ་ནི་སློབ་གྲྭའི་ནང་དང་མཐའ་འཁོར་གྱི་མཐུན་རྐྱེན་འཛོམས་མིན་ལ་རག་ལས་ཡོད་པས། དགེ་རྒན་གྱིས་སློབ་གྲྭ་དང་སྤྱི་ཚོགས་ནང་གི་མཐུན་རྐྱེན་ལ་གཞིགས་ནས་ལས་རིམ་འཆར་འགོད་བྱེད་དགོས།

ལུས་སྦྱོང་བསླབ་གཞི།

དང་པོ། མཆོང་རྒྱུག་འཕེན་གསུམ། (Athletics)

ཀ) རྒྱུག་རྩལ། འཕར་མཆོང་རྒྱུག་རྩལ་ (Sprints) འགྲན་སྡུར་དང་། དུས་ཡུན་རིང་ཐུང་འབྲིང་གསུམ་གྱི་རྒྱུག་རྩལ་བཅས་བསླབ་དགོས་ཏེ། རྒྱུག་འགྲན་སྐབས་འགོ་འཛུགས་སྟངས་དང་མཇུག་སྒྲིལ་སྐབས་ཀྱི་ཐབས་རྩལ་ (Technique) དང། རྐང་པའི་མྱུར་ཤུགས་དང་རྐང་པ་འཛུགས་སྟངས། གཟུགས་པོའི་བཟོ་ལྟ་གཏོད་སྟངས་དང་རྐང་པའི་འདེགས་འཇོག་ཇི་ལྟར་བྱས་ན་མགྱོགས་ཚད་ཡར་རྒྱས་གཏོང་ཐུབ་ཚུལ་བཅས་ཀྱི་མན་ངག་དང་ལག་ལེན་སྐོར་གནད་དུ་བཟུང་ནས་བསླབ་རྒྱུ།

ཁ) མཆོང་རྩལ། རྒྱང་མཆོང་དང་མཐོ་མཆོང་གི་ཤུགས་གཅིག་ལ་སྒྲིལ་ཚུལ་གྱི་མན་ངག་དང། གོམ་གསུམ་རྒྱང་མཆོང་ (Triple Jump) འགག་མཆོང་བཅས་ཀྱི་གཞི་རྩའི་རྩལ་སྦྱོང་དང་མན་ངག་ངོ་སྤྲོད་བྱ་རྒྱུ།

ག) འཕེན་རྩལ། ལྕགས་རྡོ་རྒྱང་འཕེན་གྱི་ལུས་ཤུགས་སྒྲིལ་ཚུལ་དང་། རྐང་ལག་གི་བརྟན་ཆ་བྱེད་ཚུལ། འཕངས་རྡོ་ (Discus) འཕེན་ཚུལ་གྱི་མན་ངག འཕངས་མདུང་ (Javelin) བཅས་ཀྱི་གཞི་རྩའི་རྩལ་སྦྱོང་སྐོར་ངོ་སྤྲོད་བྱ་རྒྱུ།

ང) ཐག་འཐེན། ཐག་འཐེན་ནི་བོད་མིའི་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་རྩེད་མོ་ཞིག་ཡིན་ལ། ཐག་འཐེན་འགྲན་སྡུར་སྐབས་ལུས་ཤུགས་དང་རྐང་ལག་གི་བརྟན་ཆ་བྱེད་སྟངས། འཐེན་ཤུགས་མཉམ་སྒྲིལ་བྱེད་སྟངས་བཅས་ཀྱི་ཐབས་རྩལ་རྣམས་བསླབས་ཏེ་བུ་དང་བུའི་དབར་དང། བུ་མོ་དང་བུ་མོའི་དབར། འཛིན་གྲྭ་ཕན་ཚུན་དབར་བཅས་ལ་ཐག་འགྲན་བྱེད་སྒོ་སྤེལ་དགོས།

ཅ) དུས་ཚོད་ལྟར་རྩལ་སྦྱོང་ནང་འཛུལ་ཞུགས་བྱས་ཏེ་ལུས་ཕུང་འགུལ་བྱེད་མ་ལག་ (Motor Components) ནུས་ལྡན་ཡོང་ཆེད་གཙོ་བོ་མྱུར་ཚད་ (Speed) དང། ནུས་སྟོབས་ཅན། (Strength) བཟོད་བསྲན་གྱི་ནུས་ཚད། (Endurance) ལྡེམ་ཚད། (Flexibility) མཉམ་འབྲེལ་ནུས་པ་ (Coordinative Ability) བཅས་དམིགས་བསལ་གྱིས་སྦྱོང་དགོས།

མཆན། ༡) སྐབས་འདིར་སློབ་ཕྲུག་ཚོས་ལུས་རྩལ་གྱི་བྱེད་སྒོ་གོང་མཐོར་ཡོང་ཆེད་རྩེད་རིགས་གང་རུང་གཅིག་ཆེད་ལས་ཅན་དུ་འདེམས་དགོས་པ་དང། རྩེད་འགྲན་གཞན་རང་ཉིད་ཀྱི་ཆེད་ལས་རྩེད་འགྲན་དེ་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་ཚེ་གསུམ་ལས་མ་མང་བར་གདམ་ཆོག
༢) རྩེད་འགྲན་དེ་དག་གི་འབྲེལ་ཡོད་སྒྲིག་ཁྲིམས་སྐོར་ངོ་སྤྲོད་བྱ་དགོས།
གཉིས་པ། མཉེན་རྩལ། Gymnastics
ཀ) སློབ་ཕྲུག་ཕོ།
༡) འཛིན་རིམ་གོང་མའི་སྐབས་སྦྱངས་པའི་རྩལ་སྦྱོང་གི་སྐོར་བསྐྱར་དུ་སྦྱོང་རྒྱུ།
༢) ཞ་ལའི་སྟེང་གི་ལུས་རྩལ། Floor Exercises

མགོ་འཛུགས་སྐོར་ལངས། (མགོ་འཛུགས་ཨ་ལོག) (Head Spring)
ལག་འཛུགས་སྐོར་ལངས། (ལག་འཛུགས་ཨ་ལོག) (Hand Spring)

༣) སྒ་རྟ་ལུས་སྦྱོང། Vaulting Horse

ཞེང་ཁ་ཆེ་བའི་སྒ་རྟའི་སྟེང་ལག་འཛུགས་མདུན་མཆོང། (Straddle Vault on Broad Horse)
ལག་འཛུགས་སྐོར་མཆོང། (Hand Spring on Broad Horse)
སྒ་རྟ་རིང་པོའི་སྟེང་ཞོན་ཚུལ་དང་འབབ་ཚུལ། (Take Off and Sitting on the Long Horse)
སྒ་རྟ་རིང་པོའི་སྟེང་རྐང་བགྲད་ལངས་རྩལ། (Straddle from the Standing Position on Long Horse)

༤) མཉམ་འགྲོ་ལྕགས་རྡང་། Parallel Bars

ལྕགས་རྡང་སྟེང་འཛེགས་སྟངས་དང་འབབ་སྟངས་མི་འདྲ་བ་ཁག་ངོ་སྤྲོད་དང་སྦྱོང་བརྡར།
ལྕགས་རྡང་གཅིག་གི་སྟེང་དུ་འགྲེ་ལོག་རྒྱག་ཚུལ། (One Bar Roll)
ལྕགས་རྡང་སྟེང་ཕྲག་ལངས་བྱེད་ཚུལ། (Shoulder Stand)
L དབྱིབས་འདུག་སྟངས་ཀྱི་རྩལ་སྦྱོང། (‘L’ Position Hold)

༥) འཕྲེད་རྒྱུག་ལྕགས་རྡང། Horizontal Bar

ལྕགས་རྡང་སྟེང་ལག་པས་འཇུ་སྟངས་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་ཐབས་རྩལ། (Different Types of Grips)
ལྕགས་རྡང་སྟེང་རྒྱབ་ཕྱོགས་སུ་སྐོར་བ་བྱེད་སྟངས་ཀྱི་རྩལ་སྦྱོང། (Back Turn Over)
ལྕགས་རྡང་སྟེང་རྐང་པ་གཅིག་གི་སྟེང་ནས་སྐོར་བ་མདུན་རྒྱག་བྱེད་ཚུལ། (One Leg Circle Forward)
ལྕགས་རྡང་སྟེང་དཔྱང་གཡུག་བྱེད་སྟངས་ལས་སླ་པོའི་རིགས་ཀྱི་རྩལ་སྦྱོང། (Simple Swing)

ཁ) སློབ་ཕྲུག་བུ་མོ།
༡) འཛིན་རིམ་གོང་མར་བསླབས་པའི་ལུས་སྦྱོང་སྐོར་གྱི་རྩལ་སྦྱོང།
༢) ཞ་ལ་སྟེང་གི་རྩལ་སྦྱོང། Floor Exercises

ལག་པ་གཅིག་གམ་གཉིས་སྟེང་ཟུར་འཁོར་བྱེད་སྟངས། (One Hand Cartwheel)
ལག་འཛུགས་སྐོར་ལངས། (Hand Spring)

༣) རྡང་ཤིང་སྟེང་གི་དོ་མཉམ་མཉེན་རྩལ། Balancing Beam

ཞབས་བྲོ་རྒྱག་སྟངས། (Dancing Movement)
སྐོར་བ་རྒྱག་སྟངས། (Turning Movement)
མདུན་འཁོར་དང་རྒྱབ་འཁོར་རྒྱག་སྟངས། (Front Roll and Back Roll)
དོ་མཉམ་རྩལ་སྦྱོང་མི་འདྲ་གཞན། (Different Balances)

༤) སྒ་རྟའི་རྩལ་སྦྱོང། Vaulting Horse

ཞེང་ཁ་ཆེ་བའི་སྒ་རྟའི་སྟེང་ལག་འཛུགས་མདུན་མཆོང། (Straddle Vault on Broad Horse)
སྤྱང་ཀིའི་འཕར་མཆོང་ (Wolf Vault or Side Vault)
ཞི་མིའི་འཕར་མཆོང། (Cat Spring and Jump on Long Horse)

ག) རྐང་ལག་སྒུལ་བྱེད་རྩ་རྒྱུས་ཀྱི་མཉེན་ཤུགས་གོང་འཕེལ་ཡོང་བར་མཉེན་རྩལ་རིགས་མི་འདྲ་བ་གཞན་བཅས་རིམ་པ་བཞིན་བསླབ་དགོས།
གསུམ་པ། ཡོ༌ག

༡) དབུགས་སྦྱོང་།

Bandh (དབུགས་བཀག)
Mudra (ཕྱག་རྒྱ།)
Kriya (སྤྱོད་རྫོགས།)
Meditation (སྒོམ།)

༢) ལུས་སྦྱོང་།

Dhanurasana (Bow Pose) (གཞུ་དབྱིབས་སྟངས་ཀ)
Kukutasana (Cock Pose) (བྱ་ཕོའི་སྟངས་ཀ)
Mayurasana (Peacock) (རྨ་བྱའི་སྟངས་ཀ)
Suptavajrasana (Recline Pose) (གན་རྐྱལ་སྟེངས་ཀ)
Vakasana (Crane Pose) (ཁྲུང་ཁྲུང་སྟངས་ཀ)
Gaunukhasana (Cow Face Pose) (གླང་མགོའི་སྟངས་ཀ)
Supt-pawan Muktasana (Wind Release) (དབུགས་ཕུད་སྟངས་ཀ)
Halasana (Plow Pose) (ཐོང་གཞོལ།)
Shalabhasana (Locust Pose) (ཆ་གྭ་པའི་སྟངས་ཀ)
Naukasana (The Boat Pose) (ཀོ་གྲུའི་སྟངས་ཀ)
Shirshasana (The headstand Pose) (མགོ་ལངས་སྟངས་ཀ)
Surya Namaskar (The Sun God Obeisance Pose) (ཉི་ལྷར་ཕྱག་འབུལ་སྟངས་ཀ)

བཞི་པ། རྩེད་འགྲན་རིགས།

དབྱུག་རྩེད་སྤོ་ལོ། (Cricket)
རྐང་རྩེད་སྤོ་ལོ། (Football)
སིལ་སྤོལ། (Basketball)
ལག་རྩེད་སྤོ་ལོ། (Volleyball)
མཆོངས་རྒྱུགས་ལག་སྤོལ། (Handball)
པིང་པོང་སྤོ་ལོ། (Table Tennis)
བྱ་སྒྲོ། (Badminton)

རྩེད་འགྲན་འདི་དག་ཆེད་ཆ་ཚད་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པའི་རྩེད་ཐང་ཞིག་ཡོད་དགོས། དེ་ལྟར་མེད་ཀྱང་ས་སྟོང་ཅུང་ཆེ་ས་ཞིག་ཏུ་རྩེད་ཀྱང་ཆོག ཡང་སྙིང་སློབ་ཕྲུག་ཚོར་མཉམ་ཞུགས་ཀྱི་གོ་སྐབས་ཐོབ་པར་བྱེད་དགོས།
རྩེད་འགྲན་འདི་དག་གི་སྒྲིག་ཁྲིམས་དང། ཐབས་རྩལ། ཐབས་ཇུས་ཀྱི་གོ་རིམ་བཅས་བསླབས་ཏེ་ལག་ལེན་བྱེད་དགོས།
དུས་ཚོད་ལྟར་རྩེད་འགྲན་ནང་འཛུལ་ཞུགས་བྱས་ཏེ་ལུས་ཕུང་འགུལ་བྱེད་མ་ལག་ (Motor Components) ནུས་ལྡན་ཡོང་ཆེད་གཙོ་བོ་མྱུར་ཚད་དང། ནུས་སྟོབས། བཟོད་བསྲན། ལྡེམ་རྩལ། སྙོམས་སྒྲིག་གི་ནུས་པ་ (Coordinative Ability) བཅས་ཡར་རྒྱས་གཏོང་ཐབས་དམིགས་འབེན་དུ་བཟུང་ནས་བསླབ་དགོས།
ལྔ་པ། རྐྱལ་རྩལ།

ལུས་ཤུགས་སྒྲིལ་སྟངས་དང་རྐང་ལག་གཡུག་སྟངས་རིགས་མི་འདྲ་བ་ཁག་དང། རྐྱལ་གྱི་གཞི་རྩའི་ཐབས་རྩལ་དང་གོ་རིམ་བཅས་གལ་གནད་དུ་བཟུང་ནས་བསླབ་དགོས།
རྐྱལ་རྩལ་དང་འབྲེལ་བའི་ལུས་ཕུང་འགུལ་བྱེད་མ་ལག་མི་འདྲ་བ་རྣམས་ཀྱི་ཤུགས་ཚད་གོང་འཕེལ་ཡོང་ཆེད་དུས་ཚོད་ལྟར་འཛུལ་ཞུགས་བྱེད་དུ་འཇུག་བཅས།

མཆན། ལུས་རྩལ་གྱི་བྱེད་སྒོ་གོང་མཐོར་ཡོང་ཆེད་སྐབས་འདིར་སློབ་ཕྲུག་ཚོས་རྩེད་རིགས་སྣ་གཅིག་ཆེད་ལས་ཅན་དུ་འདེམས་དགོས་པ་དང། རང་ཉིད་ཀྱི་ཆེད་ལས་རྩེད་འགྲན་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་ཚེ་རྩེད་འགྲན་གཞན་གསུམ་ལས་མ་མང་བ་བདམས་ཆོག

འཕྲོད་བསྟེན་བསླབ་གཞི།

འཕྲོད་བསྟེན་གྱི་གོ་དོན་དང་རང་བཞིན་དང། འཕྲོད་བསྟེན་གྱི་སྣོད་བཅུད་ལྟ་ཚུལ། (Ecological Concept of Health) ངོ་སྤྲོད། ལུས་ཁམས་དང་། སེམས་ཁམས། ཡིད་འགྱུར་ཚོར་བ་ (Emotion) བཅས་ཀྱི་རྟེན་འབྲེལ། སྤྱི་ཚོགས་འཕྲོད་བསྟེན། འཕྲོད་བསྟེན་ལ་ཤུགས་རྐྱེན་བྱེད་པའི་རྒྱུ་རྐྱེན་ (Factor) དང་གནས་སྟངས། (Condition) འཕྲོད་བསྟེན་སློབ་སྦྱོང་གིི་གལ་ཆེ་རང་བཞིན་དང་། གོ་དོན། དགོས་པ། རྩ་འཛིན། (Principle) ཐབས་ལམ་བཅས་དང་། འཕྲོད་བསྟེན་སློབ་སྦྱོང་ལ་བརྒྱུད་ལམ་གྱི་བྱེད་ནུས་ཐོན་སྟངས་བཅས་ངོ་སྤྲོད།

མི༌མང་གི་འཕྲོད་བསྟེན་དང་འབྲེལ་བའི་གྲོང་གསེབ་དང། གྲོང་བརྡལ། དབུལ་ཕོངས་གྲོང་ཁུལ་གྱི་ཁོར་ཡུག་གི་གནས་སྟངས་དང། སྙིགས་རོ་གསོག་ཉར་བྱེད་ཚུལ། འབག་བཙོག་འགོག་ཐབས་ཀྱི་བྱེད་ཐབས། རུལ་སྙིགས་ས་དོང་ (Compost Pit) དང། ཆུ་སྙིགས་སིམ་དོང། (Soakage Pit) སྟབས་བདེ་གསང་སྤྱོད། (Sanitary Latrine) འཐུང་ཆུ་གཙང་མའི་ཐོན་ཁུངས་བདག་ཉར་བྱེད་ཚུལ། གྲོང་སྡེའི་གསོག་ཆུ་མཁོ་སྤྲོད་མ་ལག (Municipal Water Supply System) སྡོད་ཁང་ལས་གཞི་ (Housing) བཅས་ངོ་སྤྲོད།
མི་སྒེར་དང་ཁོར་ཡུག་གཉིས་དབར་གྱི་འཕྲོད་བསྟེན་གྱི་ལག་ལེན་ཐོག་ནས་རིམས་ནད་ (Disease) སྔོན་འགོག་དང་འཕྲོད་བསྟེན་གོང་སྤེལ། རིག་གཞུང་གི་ལག་ལེན་དང་འབྲེལ་བའི་འཕྲོད་བསྟེན་བཅས་ངོ་སྤྲོད།
གྲོང་དང་གྲོང་ཁྱེར་ཁུལ་གྱི་འཆི་སྐྱོན་བྱུང་བཞིན་པའི་བརྡབ་ཆག་ (Accident) དང། བརྡབ་ཆག་གི་རྒྱུ་རྐྱེན། བརྡབ་ཆག་དེ་དག་འགོག་ཐབས་ཀྱི་སྤྱིར་བཏང་གི་རྩ་འཛིན། མེ་གཏོང་སྟངས་དང། མེ་ཐབ་སྤྱོད་སྟངས། གློག་བེད་སྤྱོད་བྱེད་སྟངས། ཐེམ་སྐས་འཛེགས་སྟངས། ལམ་ཁ་འཕྲེད་བརྒལ་བྱེད་སྟངས། རྐང་འཁོར་ཞོན་སྟངས། རྩེད་མོ་རྩེ་བ་བཅས་ཀྱི་གནས་སྐབས་སུ་བདེ་འཇགས་འགན་སྲུང་དང་འབྲེལ་ཡོད་སྒྲིག་ཁྲིམས། སྨན་དང་དུག་རྫས་རིགས་ཉར་ཚགས་བྱེད་ཐབས། བཟོ་རྩལ་ལག་ལེན་དང་། གློག་དང་འཕྲུལ་ཆས་རིགས་ཀྱི་ཡོ་བྱེད་བཅས་བདེ་འཇགས་ངང་བེད་སྤྱོད་བྱེད་ཚུལ་གྱི་ལམ་སྟོན་དང་ཐབས་ལམ་ངོ་སྤྲོད།
གྲི་སོགས་ཀྱིས་བཅད་པ་ (Cut) དང། རྨ་བཟོས་པ། (Wound) ཚིགས་ཕུད་པ། (Sprain) རྩ་འཆུས་པ། (Strain) ཁྲག་ཐོན་པ། (Bleeding) རུས་པར་ཆག་སྐྱོན་དང་སེར་ཁ་གས་པ། (Fracture) ཁྱི་དང་སྦྲུལ་སོགས་ཀྱིས་སོ་བརྒྱབ་པ། སྦྲང་མ་དང་སྡིག་པ་ར་ཙས་དུག་མདུང་བཙུགས་པ། ཆུར་དིམ་པ། བརྒྱལ་བ། དངངས་སྐྲག་བྱུང་བ། (Shock) མེས་འཚིགས་པ་བཅས་ཀྱི་གནས་སྐབས་སུ་འཕྲལ་སེལ་སྨན་བཅོས་ (First-aid) བྱེད་སྟངས་དང། ཁྱིམ་དུ་ནད་གཡོག་རྒྱུགས་སྟངས། ནད་རྟགས་དང། སྔོན་འགོག སྨན་བཅོས་བཅས་ངོ་སྤྲོད།
མི་སྒེར་གྱི་འཚོ་བཅུད་ (Nutrition) འཕྲོད་བསྟེན་གྱི་རྒྱུ་རྐྱེན་དང་གནས་སྟངས་ངོ་སྤྲོད་དང། འཚོ་བཅུད་ལྡན་པའི་ལུས་ཕུང་བདེ་ཐང་ཡོང་བར་ཁེལ་ལོ་རི་ (Calories) དང་བཅུད་རྫས་ཀྱི་དགོས་མཁོ། འཚོ་བཅུད་ལྡན་པའི་ཟས་རིགས། རིན་གོང་ཆུང་བའི་གྲོང་གསེབ་ཁུལ་གྱི་འཚོ་བཅུད་ལྡན་པའི་ཟས་རིགས། ཟས་སྤྱོད་དོ་མཉམ་བསྟེན་དགོས་ཚུལ་དང་དེའི་གལ་ཆེ་རང་བཞིན། དེ་ཡང་ལོ་ཚད་དང། ཕོ་མོ། ལས་རིགས། སྦྲུམ་མ། ས་བབ་གནས་སྟངས་ལ་བརྟེན་ནས་འཆར་གཞི་དང་ལྡན་པའི་ཟས་སྤྱོད་བསྟེན་ཚུལ།། ཟས་བཅུད་མ་འདེང་བའི་ནད་རིགས་ངོ་སྤྲོད་དང་སྔོན་འགོག་ཇི་ལྟར་བྱེད་ཚུལ་བཅས་ངོ་སྤྲོད་བྱེད་དགོས།
དེང་རབས་ཅན་དུ་འགྱུར་བའི་བརྒྱུད་རིམ་ནང་། ཁོར་ཡུག་འབག་བཙོག་གིས་འཕྲོད་བསྟེན་གྱི་ཉེན་ཁ་དང། མི་འབོར་འཕར་པའིཤུགས་རྐྱེན་ལ་བརྟེན་ནས་བྱུང་བཞིན་པའི་འཕྲོད་བསྟེན་གྱི་ཉེན་ཁ་ དང་། ཁྱིམ་ཚང་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་མི་ཚེ་བཅས་ཀྱི་འཕྲོད་བསྟེན།
འགོས་ནད་ (Commnicable Disease) དང་འགོས་ནད་མ་ཡིན་པའི་ནད་རིགས་དང། འགོས་ནད་ཁྱབ་ཚུལ་དང་འགོག་སྡོམ་བྱེད་སྟངས། ལུས་སྲུང། (Body Defence) ལུས་ཟུངས་ནུས་པ། (Immunity) རང་བྱུང་དང་ཐོབ་རུང་ལུས་ཟུངས་ནུས་པ།
ནད་སྔོན་འགོག་ཆེད་རྒྱུན་ལྡན་གྱི་གཟུགས་གཞི་བརྟག་དཔྱད་དང་དེའི་གལ་ཆེ་རང་བཞིན། ལུས་ཟུངས་ནད་འགོག་སྨན་ཁབ་རྒྱག་པའི་དུས་ཚོད་ (Immunization Schedule) དང་སྟོབས་བསྐྱེད་སྨན་ཐུན། (Booster Dose) རྒྱ་གར་དང་བོད་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་དུས་རྒྱུན་འབྱུང་བཞིན་པའི་ནད་རིགས་ (Morbility) དང་འདས་གྲོངས་ཀྱི་ཚད། (Mortality) རྒྱ་གར་དང་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་འཕྲོད་བསྟེན་ལས་འཆར་དང་དེ་དག་ལག་བསྟར་བྱེད་སྐབས་མི་མང་དང་ལྷག་པར་སློབ་ཕྲུག་རྣམས་མཉམ་ཞུགས་བྱེད་དགོས་པའི་གལ་ཆེ་རང་བཞིན། གཞི་རིམ་གྱི་འཕྲོད་བསྟེན་ལྟ་སྐྱོང་དང་ཁྱབ་ཚད། གྲོང་གསེབ་དང་གྲོང་ཁྱེར་ཁུལ་གྱི་འཕྲོད་བསྟེན་ལྟ་སྐྱོང་ལྟེ་གནས་བཙུགས་པའི་དགོས་པའི་སྐོར།
བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སྨན་བཅོས་ལྟ་སྐྱོང་ལས་འཆར་དང་། ཁྱབ་ཚད།
རྒྱལ་སྤྱིའི་འཕྲོད་བསྟེན་གྱི་གལ་ཆེའི་རང་བཞིན་དང། རྒྱལ་སྤྱིའི་འཕྲོད་བསྟེན་གྱི་བྱེད་ཐབས་སྤྱད་དེ་རྒྱལ་ཁབ་དང་རྒྱལ་ཁབ་དབར་དུ་འགོས་ནད་ཁྱབ་ཚད་ལ་བརྟག་དཔྱད་བྱེད་ཚུལ། ཟུར་བཀག་བྱེད་ཐབས། འཛམ་གླིང་འཕྲོད་བསྟེན་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་བྱེད་ནུས་དང་བྱེད་སྒོ། UNICEF ཡི་བྱེད་ནུས་དང་བྱེད་སྒོ། འཛམ་གླིང་འཕྲོད་བསྟེན་ཉིན་མོའི་གལ་གནད་ངོ་སྤྲོད།
རྒྱ་གར་ནང་གི་ཆོག་མཆན་ཡོད་པའི་སྨན་གྱི་སྒྲིག་སྲོལ་དང་། རིགས་གཅིག་ཁྱད་མཁས་ཀྱི་གནས་སྟངས། (Specialization Available) སྨན་ཡིག་དགོས་དང་མི་དགོས་པའི་སྨན་རྫས་ཀྱི་རིགས། ངན་ལངས་སྤྱོད་ཐལ་གྱི་སྨན་རྫས། (Habit Forming Drugs) རང་ཉིད་སྨན་བཅོས་དང་སྨན་པ་རྫུན་མར་སྨན་གཏུགས་གི་ཉེན་ཁ། ཆང་རག་དང་ཐ་མ་ཁའི་གནོད་འཚབ།
གྲོང་གསེབ་དང། གྲོང་བརྡལ། རྫོང། མངའ་སྡེ། རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པའི་འཕྲོད་བསྟེན་རྩ་འཛུགས་ངོ་སྤྲོད། འཕྲོད་བསྟེན་དང་འཕྲོད་བསྟེན་གྱི་ཤེས་ཡོན་ཁྱབ་ཁོངས་སུ་དང་བླངས་འཕྲོད་བསྟེན་ཞབས་ཞུའི་ལས་དོན།
HIV དང་ AIDS ཡི་གོ་རྟོགས་དང་། སློབ་ཕྲུག་ཚོར་ཚུལ་དང་མི་མཐུན་པའི་ལུས་འབྲེལ་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་ཉེན་ཁའི་སྐོར། མྱོས་རྫས་ཐལ་སྤྱོད། ལང་ཚོ་དར་སྐབས་ཀྱི་ཤེས་ཡོན། (Adolescence Education) སྐྱེ་འཕེལ་ཤེས་ཡོན་ (Reproduction Education) ཡང་སློབ་ཕྲུག་གི་ལོ་ཚད་དང་འཚམས་པའི་སྒོ་ནས་ངོ་སྤྲོད།
འཕྲོད་བསྟེན་གྱི་ཤེས་བྱ་འདི་དག་སློབ་གྲྭའི་ནད་གཡོག་དང་། སྐྱེ་དངོས་རིག་པའི་དགེ་རྒན་གྱིས་འབྲེལ་ཡོད་ཡིག་ཆ་ཐབས་འཚོལ་གྱིས་དམར་ཁྲིད་བྱ་དགོས།