འཛིན་སྐྱོང་སྡེ་ཚན།
༄༅། །བཙན་བྱོལ་བོད་གཞུང་གི་ལྷན་ཁང་ཆེ་གྲས་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ནི། ཕྱི་ལོ་༡༩༦༠ ཟླ་༡༠ ཚེས་༤ ཉིན་གསར་འཛུགས་བྱས། དེ་ཡང་ྋགོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་བཞི་པ་ཆེན་པོ་སྟོན་འཁོར་དང་བཅས་པ་རྒྱ་གར་ལ་བཙན་བྱོལ་དུ་ཞབས་སོར་འཁོད་རྗེས། ཕྱི་ལོ་༡༩༥༩ ཟླ་༤ ཚེས་༢༥ ཉིན་མ་སུ་རིར་སྲིད་བློན་ཟུར་པ་ཀླུ་ཁང་བདེ་མཁར་ཚེ་དབང་རབ་བརྟན་དང༌། གཡུ་ཐོག་བཀྲ་ཤིས་དོན་གྲུབ། སྐུའི་གཅེན་པོ་རྒྱལ་ལོ་དོན་གྲུབ། ཞྭ་སྒབ་པ་དབང་ཕྱུག་བདེ་ལྡན། སྤོམ་མདའ་ཡར་འཕེལ་སོགས་ཀ་སྦུག་བདེ་དོན་ཚོགས་པའི་ཚོགས་མི་རྣམས་དང༌། སྐབས་དེར་བྱེས་འབྱོར་གནད་ཡོད་གཞུང་ཞབས་༣༠ བརྒལ་བའི་ཚོགས་ཆེན་མ་སུ་རིར་བསྐྱངས་ཐོག ྋགོང་ས་མཆོག་གི་ལམ་སྟོན་གཞི་བཟུང་བཙན་བྱོལ་བོད་གཞུང་གི་ཁ་ཚ་དགོས་གཏུགས་ཀྱི་གནང་སྒོ་ཁག་ལས་བགོས་བསྐྱོན། སྐབས་དེར་ཕྱག་ལས་རྣམ་གྲངས་གཙོ་བོ་ནང་སྲིད་དང༌། ཕྱི་སྲིད། འདུ་འགོད། ཤེས་རིག ཆོས་དོན་བཅས་ལ་གཏན་འབེབས་བསྐྱངས་ཤིང༌། ཤེས་རིག་ལས་དོན་གྱི་འགན་ཁུར་ཀུན་བདེ་གླིང་འོད་ཟེར་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་གནང་རྒྱུར་ཐུགས་གཏན་འཁེལ།
སྐབས་དེར་ཉམས་མྱོང་དང་དཔལ་འབྱོར། ཡུལ་བབ་གནས་སྟངས་སོགས་གང་ཐད་ནས་སྐུ་ངལ་ཧ་ཅང་ཆེ་ཡང་བྱེས་འབྱོར་བོད་ཕྲུག་རྣམས་ྋགོང་ས་མཆོག་ནས་མ་འོངས་བོད་ཀྱི་ཆོས་སྲིད་ཞི་བའི་ས་བོན་དུ་བརྩེ་གཟིགས་ཀྱིས་ཕྱི་ལོ་༡༩༦༠ ལོའི་ཕྱི་ཟླ་༣ ཚེས་༣ ཉིན་བོད་ཕྲུག༌༥༠ ཡོད་པའི་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སློབ་གྲྭ་དང་པོ་མ་སུ་རི་བོད་གཞུང་གཏན་སློབ་གསར་འཛུགས་གནང༌ཡོད་ནའང། སྐབས་དེར་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ཞེས་ལས་ཁུངས་ཟུར་དུ་བཙུགས་པ་མེད།
ལོ་དེའི་ཕྱི་ཟླ་༡༢ ནང་མ་སུ་རིར་བཀའ་ཤག་ལྷན་རྒྱས་དང་ཤེས་རིག་འགན་ཁུར་བ་ཀུན་བདེ་གླིང་འོད་ཟེར་རྒྱལ་མཚན། གསར་འགྱུར་མེ་ལོང་གི་རྩོམ་སྒྲིག་པ་ཁུ་ནུ་བ་བཱ་པཱུ་མཐར་ཕྱིན། ལྷ་ལུང་བློ་བཟང་ཕུན་ཚོགས་སོགས་ཡོད་པའི་ལྷན་ཚོགས་བསྐྱངས་ཏེ་སློབ་གྲྭ་དང་སློབ་ཚན་སྒྲིག་ཕྱོགས་དང་། སློབ་དེབ་རྩོམ་སྒྲིག་སོགས་ཀྱི་སྐོར་ལ་གྲོས་བསྡུར་གནང་སྟེ་འཆར་གཞི་ཕུལ་བར་ྋགོང་ས་མཆོག་ནས་སྣོན་འཕྲི་ཕྲན་བུ་དང་བཅས་ལག་བསྟར་གནང་འཐུས་ཕྱག་རྟགས་སྩལ།
ཕྱི་ལོ་༡༩༥༩ ཟླ་༡༢ ནང་གནས་མཆོག་རྡོ་རྗེ་གདན་དུ་བཙན་བྱོལ་བོད་མི་གནས་ཡུལ་ས་ཁུལ་ཡོངས་ནས་སེར་སྐྱ་མི་མང་ཚོགས་འཛོམས་ཀྱིས་ྋགོང་ས་ྋསྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་ལ་བརྟན་བཞུགས་བསྟར་འབུལ་དང་འབྲེལ་བླང་དོར་ཞུ་བྱའི་གནའ་གན་མཐུ་མོ་ཆེ་འབུལ་ལམ་ཞུ་སྐབས། ྋགོང་ས་མཆོག་ནས་བོད་འདི་སྔར་ལྟར་མ་ཡིན་པར་མང་གཙོའི་གཞུང་ཞིག་ཏུ་བསྒྱུར་རྒྱུ་གལ་ཆེར་བརྟེན། རྒྱ་ཆེའི་མི་མང་གི་ངོ་ཚབ་མང་མོས་འོས་འདེམས་བྱས་པའི་འཐུས་མིའི་ལྷན་ཚོགས་ཤིག་དགོས་པས། སྔ་འཕྲོས་ཆོས་ལུགས་ཆེན་པོ་བཞི་ནས་འཐུས་མི་རེ་དང༌། ཆོལ་ཁ་གསུམ་ནས་འཐུས་མི་རེ་བཅས་ཁྱེད་རྣམས་ཁུངས་སོ་སོར་ཕྱིར་ལོག་ཟིན་འཕྲལ་མི་མང་གི་ཁྲོད་དུ་ཤེས་ཡོན་འཇོན་ཐང་དང༌། རྒྱལ་གཅེས་ལྷག་བསམ་ལྡན་ལ། མང་ཚོགས་ཀྱི་ཡིད་ཆེས་བློ་གཏད་འཕེར་བ་ཇི་ཡོད་ནས་འོས་འདེམས་ཀྱིས་མིང་ཐོ་འོས་གྲངས་འཕྲལ་དུ་འབུལ་དགོས་ཞེས་ཕེབས་དགོངས་ལྟར། ཁུངས་སོ་སོ་ནས་འོས་འདེམས་མིང་ཐོ་འབུལ་ལམ་ཞུས་ཐོག་ནས་སྐབས་དང་པོའི་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་སེར་སྐྱ་མི་གྲངས་བཅུ་གསུམ་ལ་བསྐོ་གཞག་ཕྱག་རྟགས་སྩལ་ཏེ། ཕྱི་ལོ་༡༩༦༠ ཟླ་ ༩ ཚེས་༢ ཉིན་སྤྱི་ནོར་ྋགོང་ས་ྋསྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་ལ་མཇལ་ཕྱག་དམ་འབུལ་དང་འབྲེལ་བོད་ལྗོངས་མང་གཙོའི་གཞུང་དབུ་བརྙེས་པའི་དགའ་སྟོན་མཛད་སྒོ་བསྐྱངས།
ཕྱི་ལོ་༡༩༦༠ ཟླ་༩ ཚེས་༣ ནས་བཟུང་ཉིན་གྲངས་བདུན་རིང་སྤྱི་འཐུས་རྣམས་དང་སྲི་ཞུའི་ལས་བྱེད་ཆེ་ཕྲ་ཚང་འཛོམས་ཀྱིས་དེ་སྔ་ཕན་གྱི་གཞུང་གི་ལམ་སྲོལ་དང་མཛད་ཕྱོགས་སོགས་ལ་དགེ་སྐྱོན་ཇི་ཡོད་ཞིབ་འཇུག་དང་འབྱུང་འགྱུར་མཛད་ཕྱོགས་ཇི་དགེ། ད་ཡོད་ལས་ཁུངས་ཁག་རྒྱ་སྐྱེད་དང༌། ལས་བྱེད་གསར་བསྐོ་གནང་ཕྱོགས་སོགས་ཀྱི་སྐོར་གྲོས་བསྡུར་ཞིབ་ཕྲ་གནང་སྟེ། སྐབས་དེར་ཡོད་མུས་ཆོས་དོན་དང༌། ནང་སྲིད། ཕྱི་སྲིད། དཔལ་འབྱོར་འདུ་འགོད་བཅས་ལས་ཁུངས་ཁག་བཞིའི་ཐོག ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ཟུར་དུ་འཕར་འཛུགས་གནང་རྒྱུ་ཐག་གཅོད་མཛད་དེ། གོང་གསལ་ལས་ཁུངས་ཆེ་ཁག་ལྔ་དང༌། ཡན་ལག་ལས་ཁུངས་བཞི་བཅས་ཀྱི་གཙོ་འཛིན་དང༌། འགན་འཛིན། དྲུང་ཆེ་བཅས་ཀྱི་འོས་མི་སྐབས་དེར་ལས་བྱེད་དང་མི་མང་ཁོངས་ནས་གང་འོས་ཕོ་མོ་དབྱེར་མེད་སྤྱི་འཐུས་རྣམ་པས་མང་མོས་འོས་བསྡུའི་ལམ་ནས་འཆར་འབུལ་ཞུས་རྗེས་ྋགོང་ས་མཆོག་ནས་ཕྱིར་སྩལ་མི་གྲངས་ ༢༩ སྡེབ་གཅིག་ལ་གསར་མཇལ་དམ་འབུལ་ཞུས།
ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་གསར་དུ་བཙུགས་པའི་མཛད་སྒོ་ཕྱི་ལོ་༡༩༦༠ ཟླ་༡༠ ཚེས་༤ ཉིན་བཞུགས་སྒར་དྷ་རམ་ས་ལར་གནང་ཞིང༌། སྐབས་དེར་ལས་ཁུངས་ནང་ཕྱག་ལས་གནང་མཁན་ཤེས་རིག་བཀའ་བློན་དང་བཀའ་བློན་ལས་རོགས། ལས་བྱ་བཅས་ཁྱོན་བསྡོམས་མི་གྲངས་ ༥ ཙམ་ཡོད་འདུག
སྐབས་དེའི་རྗེས་ཙམ་ལ་བཙན་བྱོལ་བོད་གཞུང་གི་འཕྲལ་ཕུགས་འཆར་གཞི་དང་ལས་ཁུངས་སོ་སོའི་ལས་དོན། ཐག་གཅོད་གནང་ཕྱོགས་སོགས་ཀྱི་སྐོར་ཞིབ་ཙམ་འཁོད་པའི་རྩ་འཛིན་ཡིག་ཆ་ནང་འཁོད་དོན།
“ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ནས། མ་སུ་རི་སློབ་གྲྭ་དང༌། དེའི་ཡན་ལག་ཀ་སྦུག རྡོར་གླིང༌། དྷ་རམ་ས་ལའི་བུ་བཅོལ་ཁང༌། གཞན་ཡང་བོད་མིའི་སྡོད་སྒར་ཁག་ལ་ད་ལྟ་ཡོད་མུས་ཀྱི་སློབ་གྲྭ་ཁག་དང༌། ཟློས་གར་གྱི་ཚོགས་པ་ཁག ད་དུང་ལས་བྱེད་སློབ་གྲྭས་གཙོས་སློབ་སྦྱོང་བསྟི་གནས་གསར་འཛུགས་གནང་རྒྱུ་བཅས་པར་ལྟ་རྟོག་ཞིབ་འཇུག་དང་འབྲེལ་བའི་དཀའ་ངལ་སེལ་ཞིང༌། སློབ་དེབ་གསར་སྒྲིག་དང་འབྲེལ་ཤེས་རིག་སློབ་སྦྱོང་ཡར་རྒྱས་ཡོང་ཐབས་བྱེད་རྒྱུ། ཕྱི་རྒྱལ་ལ་སློབ་ཕྲུག་གཏོང་དགོས་བྱུང་ཚེ་སློབ་གྲྭ་སོ་སོ་ནས་དྲག་འདེམས་བྱེད་འོས་བྱས་ཏེ་སློབ་ཕྲུག་ཕྱིར་གཏོང་གི་ལག་ཁྱེར་ཞུ་ལེན་སོགས་གལ་ཆེ་སྲིད་དོན་དང་འབྲེལ་རིགས་ཇི་བྱུང་ཕྱི་འབྲེལ་ལས་ཁུངས་དང་གོ་བསྡུར་ཐོག་ནས་བྱེད་དགོས་རྒྱུ།”ཞེས་ཐག་གཅོད་བསྐྱངས་འདུག
ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ནི། ྋགོང་ས་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་བཞི་པ་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས་བོད་གཞུང་གི་ལམ་ལུགས་མང་གཙོ་ཅན་དུ་བཙན་ཐབས་ཀྱི་སྒོ་ནས་བསྒྱུར་འགོ་བཙུགས་ཏེ། ཚོགས་སྐོང་མཛད་པའི་སྐབས་དང་པོའི་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་འདུ་དང་པོས། སྐབས་དེའི་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འཕྲལ་ཕུགས་དངོས་ཡོད་དགོས་མཁོ་མ་འོངས་སོན་རྩར་ཤེས་ཡོན་སློབ་སྦྱོང་ཚད་དང་ལྡན་པ་སྤྲོད་དགོས་པ་གཞིར་བཟུང་འཆར་འབུལ་ཞུས་པ་ལྟར་གསར་འཛུགས་བསྐྱངས་པའི་ལས་ཁུངས་དང་པོ་དེ་ཡིན།
ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱི་སྡེ་ཚན་ཁག
ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་གསར་འཛུགས་བྱེད་སྐབས་ལས་བྱེད་སོ་སོར་ལས་བགོས་བྱས་པ་ལས་ལས་ཁུངས་ཨ་མའི་ནང་སྡེ་ཚན་གྱི་དབྱེ་བ་མེད། ཕྱིས་སུ་རྩོམ་སྒྱུར་ལྷན་ཚོགས་དང་སློབ་དེབ་རྩོམ་སྒྲིག་ཚོགས་ཆུང་ལྟ་བུ་ཟུར་དུ་ཚུགས་པ་བྱུང་ཡོད། ཕྱི་ལོ་༡༩༧༠ དོན་གྲངས་ནང་རྒྱ་གར་ནང་གསར་བཙས་བོད་ཕྲུག་རྣམས་གཏན་སློབ་ཏུ་སློབ་འཇུག་བྱེད་སྐབས་སློབ་ཡོན་ཐབས་འཚོལ་དགོས་སྟབས་སློབ་ཡོན་སྡེ་ཚན་དང༌། ༡༩༧༩ ནས་དབྱིན་བོད་ཚིག་མཛོད་གསར་བསྒྲིགས་སོགས་ཀྱི་དགོས་མཁོའི་ཆེད་རྩོམ་སྒྲིག་སྡེ་ཚན་སོགས་སྡེ་ཚན་གྱི་རྣམ་པ་དོད་འགོ་ཚུགས་ཤིང༌། དེ་ཡང་ཐོག་མར་ལས་དོན་གང་རུང་འགན་ཁུར་བྱེད་པོར་ལས་བྱེད་གཅིག་ཆེད་འཛུགས་བྱས་པ་དེས་མ་ལྕོགས་པར་ལས་བྱེད་གཉིས་གསུམ་སྤར་བསྟུན་སྡེ་ཚན་གྲུབ་པ་དཔེར་ན། ཕྱི་ལོ་༡༩༨༠ དོན་གྲངས་ནང་བོད་ཕྲུག་མཐའ་སྐྱོའི་སློབ་ཡོན་ཐབས་འཚོལ་བྱེད་མཁན་ལས་བྱེད་གཅིག་ལས་མེད་པ་དང༌། དེ་ནས་གཉིས་དང་གསུམ་སོགས་ལ་སྤར་ཏེ་མཐར་སློབ་ཡོན་སྡེ་ཚན་ཆགས་པ་ལྟ་བུ་ཡིན། དེ་ལྟར་ཕྱི་ལོ་༡༩༨༠ གྱ་གྲངས་ནང་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ནང་སྤྱིར་བཏང་སྡེ་ཚན་དང༌། ཤེས་ཡོན་དང་ཐད་འཛིན་སློབ་ཁག་སྡེ་ཚན། སློབ་ཡོན་སྡེ་ཚན། མཐོ་སློབ་སྡེ་ཚན། རྩོམ་སྒྲིག་སྡེ་ཚན། དངུལ་རྩིས་སྡེ་ཚན་བཅས་སྡེ་ཚན་དྲུག་ཡོད་པ་དང༌། ༡༩༨༧ ལོར་སློབ་ཡོན་སྡེ་ཚན་དང་མཐོ་སློབ་སྡེ་ཚན་གཉིས་ཟླ་བསྒྲིལ་གྱིས་སྡེ་ཚན་ ༥ བཟོས་འདུག ༡༩༩༠ ནང་སྤྱིར་བཏང་སྡེ་ཚན་གྱི་ཚབ་ཏུ་འཛིན་སྐྱོང་སྡེ་ཚན་བཙུགས་ཏེ། འཛིན་སྐྱོང༌། ཤེས་ཡོན། དངུལ་རྩིས། རྩོམ་སྒྲིག འཆར་འགོད། སློབ་ཡོན་སློབ་འཇུག་(འདིའི་ནང་མཐོ་སློབ་ཀྱང་ཚུད་)བཅས་ཀྱི་སྡེ་ཚན་ཡོད་པ་དང༌། དེ་ནས་ཕྱི་ལོ་༡༩༩༨ ལོར་མདུན་ལམ་སློབ་སྟོན་སྡེ་ཚན་གསར་འཛུགས་དང༌། ཕྱི་ལོ་༢༠༠༣ ཟླ་ ༡༡ ཚེས་ ༡ ཉིན་སྲོལ་རྒྱུན་ཤེས་ཡོན་སྡེ་ཚན་གསར་འཛུགས་བྱས། ཕྱི་ལོ་༢༠༠༤ ལོར་བཀའ་ཤག་གིས་སྒྲིག་འཛུགས་བསྐྱར་བཅོས་གནང་སྐབས། ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ནས་འཆར་འབུལ་ཞུས་པ་ལྟར་ལོ་དེའི་ཟླ་བ་༡༢ ཚེས་ ༢ ཉིན་བཀའ་ཤག་ནས་སྡེ་ཚན་དང་ཚན་པ་དབྱེ་འབྱེད་བཀོད་སྒྲིག་གནང་བའི་རྩ་འཛིན་ཡིག་ཆ་ལྟར་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་སུ་སྒྲོམ་གཞི་ཆ་བགོས་བྱས་པ་གཤམ་གསལ།
སྡེ་ཚན་གསུམ་སྟེ། འཛིན་སྐྱོང་སྡེ་ཚན། ཤེས་ཡོན་སྡེ་ཚན། རོགས་སྐྱོར་སྡེ་ཚན་གསུམ་དུ་དབྱེ་རྒྱུ།
འཛིན་སྐྱོང་སྡེ་ཚན་འོག་ཚན་པ་གསུམ་ཡོད་པ་ལས།