(འདོན་ཐེངས་སྔོན་མའི་འཕྲོ།)

རིན་ཆེན་བཀྲ་ཤིས།

བཞི་པ།  རྩོམ་ཡིག་གི་བློས་བསླང་དང་སྒྲིག་གཞི།

     ང་ཚོས་རྩོམ་ཡིག་གི་རྒྱུ་ཆ་འདེམས་སྒྲུག་བྱས་ཤིང་བསམ་བློའི་སྙིང་པོ་གཏན་ལ་ཕབ་རྗེས། ད་གཟོད་རྩོམ་ཡིག་གི་བློས་བསླང་དང་སྒྲིག་གཞི་ལ་བསམ་བློ་གཏོང་དགོས།
     བློས་བསླང་ནི་རྩོམ་ཡིག་འབྲི་སྐབས་བསམ་བློའི་སྙིང་པོར་རམ་འདེགས་བྱེད་པ་ལ་དམིགས་ནས་རྒྱུ་ཆ་རྣམས་གོ་རིམ་ལྡན་ཞིང་འབྲེལ་ཆགས་ལ་རྒྱུན་གཅིག་ཏུ་སྦྲེལ་བའི་བསམ་གཞིགས་ཀྱི་གོ་རིམ་ཞིག་ལ་ཟེར། དེ་ཡང་བྱེ་བྲག་ཏུ་དཔེར་ན། མགོ་ཇི་ལྟར་འཛུགས་པ་དང་མཇུག་ཇི་ལྟར་བསྡུ་བ། ཇི་ལྟར་དོན་ཚན་དབྱེ་བ་དང་ཇི་ལྟར་མཚམས་སྦྱོར་བྱེད་པ། སྐབས་གང་ནས་བར་བརྒལ་བྱེད་པ་དང་སྐབས་གང་དུ་རམ་འདེགས་བྱེད་པ། མཚམས་གང་ནས་རྨང་འདིང་པ་དང་མཚམས་གང་དུ་ཛ་དྲག་ཏུ་གཏོང་བ་སོགས་རེ་རེ་བཞིན་གཏན་ལ་ཕབ་རྗེས་ད་གཟོད་སྒྲིག་གཞི་གྲུབ་པ་ཡིན།
     ང་ཚོས་འདི་ལྟར་བཤད་རུང་སྟེ། ཐོག་མར་བློས་བསླང་བྱེད་དགོས་པ་དང་རྗེས་སུ་སྒྲིག་གཞི་གྲུབ་དགོས། བློས་བསླང་ནི་སྒྲིག་གཞི་བཀོད་སྒྲིག་བྱེད་པའི་(རྩོམ་ཁོག་འབུབ་པ)རྨང་གཞི་ཡིན་ཞིང་སྒྲིག་གཞི་ནི་བློས་བསླང་བྱས་པའི་རྣམ་པ་ཡིན། དེ་གཉིས་ཀྱི་བར་ལ་འབྲེལ་བ་དམ་པོ་ཞིག་ཡོད་པས་དབྱེ་བ་གསལ་པོར་འབྱེད་དཀའ།
     དེས་ན་ང་ཚོས་གཤམ་དུ་རྩོམ་ཡིག་གི་སྒྲིག་གཞི་བཤད་པར་བྱ་སྟེ་བློས་བསླང་ཡང་དེ་རུ་འདུ་བ་ཡིན། རྩོམ་ཡིག་ནི་ནང་དོན་དང་རྣམ་པའི་གཅིག་འདུ་ཡིན་ཏེ། རྒྱུ་ཆ་དང་བསམ་བློའི་སྙིང་པོ་ནི་རྩོམ་ཡིག་གི་ནང་དོན་ཡིན་ལ། རྩོམ་ཡིག་གི་རྣམ་པ་ནི་སྐད་ཆ་དང་སྒྲིག་གཞི་ཡིན། ང་ཚོས་བསམ་བློའི་སྙིང་པོ་ནི་རྩོམ་ཡིག་གི་ ”བླ་སྲོག་” ཏུ་དཔེ་བླངས་པ་དང། རྒྱུ་ཆ་ནི་རྩོམ་ཡིག་གི་ཤ་ཁྲག་ལ་དཔེ་བླངས་པ་ཇི་བཞིན། སྒྲིག་གཞི་ནི་རྩོམ་ཡིག་གི་རུས་སྒྲོམ་ལ་དཔེ་བླངས་ན་འགྲིག
      སྒྲིག་གཞི་བཀོད་སྒྲིག་བྱེད་པ་ལ་རྩ་དོན་གསུམ་ཡོད།
     དང་པོ། སྒྲིག་གཞི་བཀོད་སྒྲིག་བྱེད་སྐབས་ངེས་པར་དུ་བྱ་དངོས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ཆོས་ཉིད་དང་ནང་གི་འབྲེལ་བར་བསྟུན་དགོས།  དཔེར་ན་ཇི་བཞིན་བརྗོད་པའི་རྩོམ་ཡིག་ནང་མི་དང་དོན་རྐྱེན་འབྲི་བ་ཡིན་པས།  རྩོམ་ཁོག་འབུབ་སྐབས་མི་སྣའི་རང་བཞིན་(གཤིས་ཀ)གྲུབ་ཚུལ་དང་འཕེལ་རྒྱས་འགྲོ་བའི་གོ་རིམ། དོན་རྐྱེན་འགྱུར་ལྡོག་འགྲོ་བའི་བརྒྱུད་རིམ་བཅས་ལ་ཡིད་འཇོག་བྱེད་དགོས་ཏེ། ཡུལ་དུས་ཀྱི་འཕོ་འགྱུར་གྱིས་ནུས་པ་གལ་ཆེན་འདོན་ཐུབ་པ་ཡིན།
     གཉིས་པ། སྒྲིག་གཞི་བཀོད་སྒྲིག་བྱེད་སྐབས་ངེས་པར་དུ་བསམ་བློའི་སྙིང་པོ་འདོན་པ་ལ་དམིགས་དགོས། བསམ་བློའི་སྙིང་པོ་ནི་རྩོམ་ཡིག་གི་བླ་སྲོག་ཡིན་པས། དོན་ཚན་དང་ཚན་པ་མང་ཉུང་ངམ། རྩོམ་ཡིག་གི་སྔ་གཞུག་གི་གོ་རིམ་དང་མགོ་འཛུགས་པ་དང་། མཇུག་བསྡུ་བའི་བཀོད་སྒྲིག་སོགས་གང་ཡིན་རུང་དེ་དག་གིས་བསམ་བློའི་སྙིང་པོ་འབུར་དུ་ཐོན་པར་རམ་འདེགས་བྱེད་དགོས།
     གསུམ་པ། སྒྲིག་གཞི་བཀོད་སྒྲིག་བྱེད་སྐབས་ངེས་པར་དུ་ལད་མོ་དང་གསར་གཏོད་གཉིས་ཟུང་འབྲེལ་བྱ་རྒྱུ་དེ་གསར་སློབ་པ་ཞིག་གི་ངོས་ནས་ཞུས་ན་ལྷག་པར་དུ་གལ་ཆེ། དེས་ན་རྒྱུན་དུ་རྩོམ་ཡིག་བཀླགས་པ་དང་ནང་དོན་ལ་བསམ་བློ་གཏོང་བ། རྩོམ་འབྲི་ལ་སྦྱངས་པ་བྱེད་པ་བཅས་བྱ་དགོས་ལ། ལྷག་པར་དུ་གྲགས་ཅན་གྱི་རྩོམ་ཡིག་ཀློག་པའི་སྐབས་སུ་རྩོམ་ཡིག་དེ་ཚོའི་རྩོམ་ཁོག་འབུབ་སྟངས་ལ་བསམ་བློ་ཡང་ཡང་བཏང་སྟེ་རང་གིས་ལད་མོ་བྱས་ནས་སྦྱོང་དགོས། འོན་ཀྱང་ལད་མོ་བྱས་པ་ཙམ་གྱིས་ཡིད་ཚིམ་མི་རུང་བར་ལད་མོའི་རྨང་གཞིའི་ཐོག་གསར་གཏོད་བྱས་ནས་རང་ཉིད་ཀྱི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་འགྲོ་ལམ་ཞིག་གཏོད་རྒྱུ་གལ་ཆེ། གཞན་ཡང་ང་ཚོས་རྩོམ་ཡིག་གི་སྤྱི་ཁོག་འབུབ་སྟངས་སློབ་དགོས་ཏེ། རྩོམ་ཡིག་མ་བྲིས་གོང་དུ་བློས་བསླང་བྱས་ཏེ་སྔ་གཞུག་གི་གོ་རིམ་དང། ཇི་ལྟར་མགོ་འཛུགས་པ། ཇི་ལྟར་མཇུག་བསྡུ་བ་སོགས་རྩོམ་ཡིག་གི་སྤྱི་ཁོག་ཅིག་སྔོན་དུ་ཡིག་ཐོག་ནས་བསྟན་དགོས། དེ་ལྟར་བྱས་ན་ད་གཟོད་མགོ་མཇུག་ཆ་ཚང་བ་ལ་ཕན་པ་ཡོད།
གཤམ་དུ་ང་ཚོས་རྩོམ་ཡིག་གི་སྒྲིག་གཞིའི་རྩ་བའི་ནང་དོན་འགའ་རགས་ཙམ་སྤྲོས་ན།
༡༽དོན་ཚན་དང་ཚན་པ།
     དོན་ཚན་དང་ཚན་པ་ནི་སྒྲིག་གཞིའི་ནང་དོན་གཙོ་བོ་ཞིག་ཡིན་ཏེ། རྩོམ་པ་པོས་རྒྱུ་ཆ་རྣམས་ཕྱོགས་འགར་དབྱེ་ནས་སྔ་ཕྱི་གོ་རིམ་བསྒྲིགས་ཏེ་ནང་དོན་ཆ་ཚང་ཞིག་སྟོན་པ་ལ་དོན་ཚན་ཟེར། དོན་ཚན་གྱིས་རྩོམ་ཡིག་གི་ནང་དོན་དང་རྩོམ་པ་པོའི་རིག་ལམ་གྱི་བརྒྱུད་རིམ་དང་འགྲོ་ལུགས་མཚོན་ཞིང། ཚན་པ་(གོམས་གཤིས་ལ་”རང་བྱུང་ཚན་པ”ཟེར)ནི་རྩོམ་ཡིག་གི་ལེའུ་གཅིག་མིན་ལ་ས་བཅད་ཅིག་ཀྱང་མིན་པར་ནང་དོན་གྱི་ཆ་ཤས་ཤིག་རྫོགས་པ་ལ་ཟེར། ཚགས་པར་དང་དུས་དེབ་སྟེང་བཀོད་པའི་རྩོམ་ཡིག་ལྟར་ན་ནང་དོན་གྱི་ཆ་ཤས་ཤིག་རྫོགས་པ་ལ་ཟེར། ཚགས་པར་དང་དུས་དེབ་སྟེང་བཀོད་པའི་རྩོམ་ཡིག་ལྟར་ན་ནང་དོན་གྱི་ཆ་ཤས་ཤིག་རྫོགས་པའི་མཇུག་ཏུ་ཐིག་ཕྲེང་གཅིག་ཕབ་ནས་ཚན་པ་གཞན་ཞིག་མགོ་འཛུགས་དགོས་པའི་བླང་བྱ་བཏོན་ཡོད། དེ་ལ་རྣམ་པའི་སྟེང་ནས་བལྟས་ན། དོན་ཚན་ནི་རྩོམ་ཧྲིལ་པོ་ཞིག་གམ་ལེའུ་ཞིག་དང་བསྡུར་ན་ཆུང་ཡང་ཚན་པ་ལས་ཆེ། ཡིན་ནའང་སྐབས་རེར་དོན་ཚན་གཅིག་ནི་ཚན་པ་གཅིག་ཡིན་ལ། སྐབས་རེར་དོན་ཚན་གཅིག་ལ་ཚན་པ་འགའ་ཡང་ཡོད། ཚན་པའི་མཚོན་རྟགས་ནི་ཐིག་ཕྲེང་གཅིག་ཕབ་ནས་སླར་ཡང་མགོ་འཛུགས་པ་དེ་ཡིན་ལ། དོན་ཚན་ལ་མཚོན་རྟགས་ངེས་ཅན་ཞིག་མེད་མོད། འོན་ཀྱང་རྩོམ་ཡིག་འགར་དོན་ཚན་གཉིས་ཀྱི་བར་ན་ཐིག་ཕྲེང་འགའ་སྟོང་པར་བཞག་པའམ་ཡང་ན་དང་པོ། གཉིས་པ། གསུམ་པ་ཞེས་འགོད་པ་དེ་རྣམས་མཚོན་རྟགས་སུ་བྱེད།
     དོན་ཚན་བགོ་བ་ལ་གཞི་འཛིན་ས་དགོས་ཏེ་གཞི་འཛིན་ས་དེ་ལའང་གཙོ་ཕལ་གྱི་ཁྱད་པར་ཡོད། གཞི་འཛིན་སའི་གཙོ་ཕལ་མི་འདྲ་བར་བརྟེན་ནས་དོན་ཚན་གྱི་བཀོད་སྒྲིག་བྱེད་སྟངས་ཀྱང་མི་འདྲ། ང་ཚོས་ཇི་བཞིན་བརྗོད་པའི་རྩོམ་ཡིག་ལ་དཔེ་བླངས་ནས་བཤད་ན་རྒྱུན་མཐོང་གི་དོན་ཚན་བཀོད་སྒྲིག་བྱེད་སྟངས་ལ་རིགས་གསུམ་ཡོད།

1.    དུས་ཚོད་ཀྱི་འཕོ་འགྱུར་ལྟར་དོན་ཚན་བཀོད་སྒྲིག་བྱེད་པ།
2.    ཡུལ་གྱི་འཕོ་འགྱུར་ལྟར་དོན་ཚན་བཀོད་སྒྲིག་བྱེད་པ།
3.    རྩོམ་པ་པོའི་ངོས་ཟིན་གྱི་གོ་རིམ་ལྟར་དོན་ཚན་བཀོད་སྒྲིག་བྱེད་པ་བཅས་སོ། །

     དོན་ཚན་དང་ཚན་པ་རྣམས་སྔ་ཕྱི་འབྲེལ་ཆགས་ལ། འགྲོ་ལུགས་དང་མཐུན་ཚེ་བསམ་བློའི་སྙིང་པོ་མངོན་པར་གསལ་ཞིང་འབུར་དུ་ཐོན་ཐུབ། རྩོམ་ཡིག་ལ་ལ་མགོ་མཇུག་ཉོག་པ་དང་འབྲེལ་མི་ཆགས་པ་སོགས་ལ་རྒྱུ་རྐྱེན་མང་མོད། དོན་ཚན་གྱི་དབྱེ་བ་མི་གསལ་བ་ནི་གནད་འགག་གཙོ་བོ་རེད།
༢༽མཚམས་སྦྱོར་དང་རམ་འདེགས།
     རྩོམ་ཡིག་གི་དོན་ཚན་དང་དོན་ཚན་གྱི་བར་ལ་གོང་འོག་འབྲེལ་མཐུད་བྱེད་པའི་ཚན་པ་དང་ཚིག་སྦྱོར་དགོས་ཤིང། དེས་སྔ་ཕྱི་འབྲེལ་ཆགས་པར་བྱེད་པ་དེ་ལ་མཚམས་སྦྱོར་ཞེས་བྱ་སྟེ། རྩོམ་ཡིག་གི་ནང་དོན་སྔ་རྗེས་འབྲེལ་མཐུད་བྱེད་པའི་ནུས་པ་འདོན་ཐུབ། ཇི་བཞིན་བརྗོད་པའི་རྩོམ་ཡིག་ལ་སྐབས་གང་ནས་མཚམས་སྦྱོར་བྱ་དགོས་ཤེ་ན། སྤྱིར་བཏང་དུ་དོན་རྐྱེན་ཞིག་བྲིས་ཚར་རྗེས་དོན་རྐྱེན་གཞན་ཞིག་འབྲི་བ་དང། ཁོར་ཡུག་ཅིག་བྲིས་ཚར་རྗེས་ཁོར་ཡུག་གཞན་ཞིག་འབྲི་སྐབས་མཚམས་སྦྱོར་བྱེད་དགོས་ལ། རིམ་བརྗོད་དང་ལྡོག་བརྗོད། སྲུབས་བརྗོད་བཅས་ཀྱི་བར་དུ་ཡང་མཚམས་སྦྱོར་དགོས་པར་མ་ཟད། ལྷུག་བརྗོད་དང་གཏམ་གླེང་གི་བར་དུ་ཡང་མཚམས་སྦྱོར་བྱེད་དགོས། དཔེར་ན། <<ཆེས་གཅེས་སུ་རུང་བའི་མི་སུ་ཡིན།>>ཞེས་པའི་རྩོམ་ཡིག་ལས། ཐོག་མར་བརྩེ་དུང་བསྟན་པ་དང་དཔྱད་གཏམ་བརྗོད་པ་ནས་སླར་ལྷུག་བརྗོད་དང་ཞིབ་འབྲི་བྱེད་པའི་ཕྱོགས་སུ་བར་བརྒལ་བྱེད་དུས་”ངས་འདི་ནས་གཏམ་རྒྱུད་ཚན་པ་གཅིག་བཤད་”ཅེས་པའི་ཚིག་གིས་མཚམས་སྦྱོར་བྱས་ཏེ། སུའུ་ཀུང་རི་བོའི་གཡུལ་འཁྲུག་གི་གནས་ཚུལ་ཞིབ་མོར་བྲིས་ཡོད། ཡང་<<དབུལ་ཕོངས་>>ཞེས་པའི་རྩོམ་ཡིག་ནང་སྔོན་ལ་གསར་བརྗེའི་ཆེད་དུ་རང་ཉིད་ཀྱིས་ལོ་ངོ་བཅུ་ཕྲག་ཙམ་གྱི་རིང་ལ་དཀའ་སྤྱད་འབད་འཐབ་བྱས་སྐོར་མདོར་བསྡུས་བཤད་རྗེས་”གལ་ཏེ་གཞན་གྱིས་ངའི་ལག་ཏུ་བསགས་པའི་རྒྱུ་ནོར་ཡོད་དམ་མེད་ཅེས་དྲིས་བྱུང་ན། ངས་ཁྱོད་ལ་སྤྲོ་བ་ཅན་གྱི་གཏམ་ཞིག་བཤད་ཆོག”ཅེས་པའི་ཚིག་འདིས་མཚམས་སྦྱོར་བྱས་ཏེ། གཤམ་གྱི་དོན་དག་ཞིབ་བརྗོད་བྱས་ཡོད། ཡང་ལ་ལས་དུས་ཚོད་སོགས་འཕོ་འགྱུར་བྱེད་སྐབས་”མིག་འཛུམ་ཙམ་གྱི་རིང་ལ་ལོ་འགའ་འདས་སོང་”  ཞེས་པའི་ཚིག་གིས་མཚམས་སྦྱོར་བྱེད་པ་དང། ཡང་ལ་ལས་དེར་བརྟེན་དང་བྱས་ཐོག  དེའི་རྐྱེན་གྱིས། ཡིན་ཕྱིར། སྤྱིར་བཤད་ན། འོན་ཀྱང་། ཡིན་ན་ཡང། དེ་ལས་ལྡོག་སྟེ། དེར་མ་ཟད། ད་དུང། དེ་ལས་མཐོང་ཐུབ་པ་ནི། དེ་མཚུངས་སུ་སོགས་ཚིག་ཕྲད་ལ་བརྟེན་ནས་བར་བརྒལ་བྱེད་པའང་ཡོད།
     རམ་འདེགས་ཞེས་པ་ནི། རྩོམ་ཡིག་ནང་ང་ཚོས་རྒྱུན་དུ་འདི་ལྟར་མཐོང་ཐུབ་པ་སྟེ། ནང་དོན་རིགས་འདྲ་བའམ་ཡང་ན་ནང་དོན་ཐག་ཉེ་བ་རྣམས་རེ་ཞིག་བར་བཅད་རྗེས་སླར་ཡང་བྲིས་ཏེ་གཅིག་རམ་གཅིག་འདེགས་ཀྱི་ནུས་པ་ཐོན་པ་དེ་ལ་རམ་འདེགས་ཞེས་ཟེར་བ་ཡིན།
     རྒྱུན་མཐོང་གི་རམ་འདེགས་བྱེད་ཚུལ་ལ་རིགས་གསུམ་ཡོད་དེ། རྩོམ་ཡིག་གི་མགོ་མཇུག་ཕན་ཚུན་རམ་འདེགས་བྱེད་པ་དང། ཁ་བྱང་དང་ནང་དོན་གྱི་བར་རམ་འདེགས་བྱེད་པ། རྩོམ་ཡིག་གི་ཕྱོགས་སོ་སོ་ནས་ཕན་ཚུན་གཅིག་རམ་གཅིག་འདེགས་བྱེད་པ་བཅས་གསུམ་ཡོད། དཔེར་ན། <<མ་གལ་སྡོང་པོར་བསྔགས་པ།>>ཞེས་པའི་རྩོམ་ཡིག་གི་འགོ་འཛུགས་སྐབས་ ”མ་གལ་གྱི་སྡོང་པོ་དེ་དངོས་ནས་སྤྱིར་བཏང་ཞིག་མིན་པར། ངས་མ་གལ་གྱི་སྡོང་པོ་ལ་བསྔགས་བརྗོད་བྱའོ་” ཞེས་བྲིས་ཡོད་པ་དང། རྩོམ་ཡིག་གི་མཇུག་བསྡུ་སྐབས་ ”མི་དམངས་མང་ཚོགས་མིག་ལམ་དུ་མི་འཇོག་པ་དང་མི་དམངས་མང་ཚོགས་ལ་མཐོང་ཆུང་བྱེད་པའི་མཁྲེགས་འཛིན་མཁན་དང་ཕྱིར་བཤོལ་མཁན་དེ་དག་གིས་སྐུ་དྲག་ལྟ་བུའི་ལྗོན་པ་ལ་བསྟོད་བསྔགས་དང། རྒྱུན་དུ་མཐོང་ཞིང་སྐྱེ་སྟོབས་ཆེ་བའི་མ་གལ་སྡོང་པོ་ལ་མཐོང་ཆུང་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། འོན་ཀྱང་བདག་གིས་སྐད་གསང་མཐོན་པོའི་ངང་ནས་མ་གལ་གྱི་སྡོང་པོ་ལ་བསྔགས་བརྗོད་བྱའོ། “ ཞེས་མགོ་མཇུག་གི་ནང་དོན་ཕན་ཚུན་རམ་འདེགས་བྱས་པས་སྒྲིག་གཞི་ཚགས་དམ་པ་དང་བསམ་བློའི་སྙིང་པོ་འབུར་དུ་ཐོན་པ་བྱུང་ཡོད། ཡང་<<ལམ་ཕྲན་སྟེང་གི་དོགས་གཞི>>ཞེས་པའི་རྩོམ་ཡིག་གི་འགོ་འཛུགས་སྐབས་”དེ་རིང་ཡང་ཕྲད་བྱུང། ཀྱག་ཀྱོག་གི་ལམ་ཕྲན་འདི་ནས་ཕྲད་བྱུང།” ཞེས་བྲིས་ཡོད་པ་དང། རྩོམ་གྱི་མཇུག་བསྡུ་སྐབས་ ”ཕྱིན་ཆད་འཕྲད་སྲིད་དམ། ཀྱག་ཀྱག་གི་ལམ་ཕྲན་འདི་ནས།” ཞེས་མཇུག་བསྡུས་ཡོད་ལ། རྩོམ་གྱི་སྐབས་སྐབས་སུའང་ནང་དོན་འདྲ་བའམ་ཕལ་ཆེར་འདྲ་མཚུངས་ཡིན་པ་རྣམས་རེ་ཞིག་བཅད་རྗེས་སླར་ཡང་བྲིས་ཡོད་པས་སྒྲིག་གཞིའི་ཚགས་ཇེ་དམ་དུ་སོང་ཡོད་དོ། །
༣༽ མགོ་བརྩམས་པ་དང་མཇུག་བསྡུ་བ།
     བྱ་བ་གང་དང་གང་ཡིན་རུང་འགོ་རྩོམ་སྐབས་ཤིན་ཏུ་དཀའ་བ་ཇི་བཞིན་རྩོམ་ཡིག་ཀྱང་དེ་ལས་མ་འདས། གལ་ཏེ་རྩོམ་འགོ་གསོན་ཉམས་ལྡན་ཞིང་དཔེ་གསར་ཞིག་འཛུགས་ཐུབ་ན། ཀློག་པ་པོ་རྣམས་ཡིད་འགུགས་ཐུབ་ཅིང་ཀློག་འདོད་ཀྱི་སྤྲོ་བ་ཡང་སྟེར་ནུས། རྩོམ་འགོ་ལེགས་པོ་ཞིག་འཛུགས་པ་ལ་གཅིག་ནས་རྩོམ་ཡིག་ཧྲིལ་པོའི་རིག་ལམ་དང་བསྟུན་དགོས་ཤིང། གཉིས་ནས་བསམ་བློའི་སྙིང་པོ་མཚོན་པ་ལ་ནུས་པ་འདོན་ཐུབ་པ་དགོས། ཇི་བཞིན་བརྗོད་པའི་རྩོམ་ཡིག་ལ་མཚོན་ན། རྩོམ་འགོ་འཛུགས་ཚུལ་འགའ་ཡོད་པ་སྟེ།

1. ཐད་ཀར་ནང་དོན་དངོས་འབྲི་བ། དེ་ནི་རྩོམ་གྱི་འགོ་གླེང་མ་ཐག་དུས་ཚོད་དང་མི་སྣ། ཡུལ་དང་དོན་རྐྱེན་སོགས་ངོ་སྤྲོད་བྱས་ཏེ་གཏམ་རྒྱུད་དངོས་ལ་འཇུག་པ་སྟེ། དེ་ལྟར་བྱས་ན་བབ་ཆགས་ལ་ཁ་གསལ་གྱི་ཚོར་སྣང་སྟེར་ཐུབ།
2. ཐོག་མར་ཡུལ་ལྗོངས་ཤིག་ཞིབ་འབྲི་བྱས་རྗེས་དེ་ནས་དོན་དངོས་ལ་འཇུག་པ་སྟེ། དེ་ལྟར་བྱས་ཚེ་ཀློག་པ་པོའི་སྤྲོ་བ་འདྲེན་པ་ལ་ནུས་པ་འདོན་ཐུབ།
3. གཏམ་རྒྱུད་དམ། སྙན་ངག  ཡང་ན་འདས་ཟིན་པའི་དོན་རྐྱེན་ཞིག་བྲིས་རྗེས་དོན་དངོས་ལ་འཇུག་པ།
4. དོན་རྐྱེན་གྱི་མཇུག་འབྲས་སྔོན་དུ་བཀོད་ནས་བཀླགས་མ་ཐག་ཡིད་དབང་འཕྲོག་པར་བྱེད་པ།
5. དོན་རྐྱེན་འབྱུང་སྐབས་ཀྱི་གནས་དུས་དང་རྒྱུ་རྐྱེན་ངོ་སྤྲོད་བྱས་རྗེས་དོན་དངོས་ལ་འཇུག་པ། དེ་ལྟར་བྱས་ན་ཀློག་པའི་སྐབས་སུ་གཏམ་རྒྱུད་ཀྱི་མགོ་མཇུག་ཆ་ཚང་བ་ཞིག་ཡིད་ལ་འཆར་བའི་ནུས་པ་འདོན་ཐུབ།

     རྩོམ་ཡིག་གི་མཇུག་བསྡུ་བའང་དེ་འདྲའི་སླ་མོ་ཞིག་མིན། མཇུག་བསྡུ་བ་ནི་རིག་ལམ་འཕེལ་རྒྱས་ཕྱིན་པའི་མཐར་ཐུག་གི་བྱ་བ་ཡིན། གལ་ཏེ་རྩོམ་ཡིག་གི་མཇུག་ལེགས་པོ་ཞིག་བསྡུ་ཐུབ་ན། ཀློག་པ་པོ་རྣམས་ལ་ཡུན་རིང་བརྗེད་དཀའ་བའི་བག་ཆགས་འཇོག་ཐུབ། ཇི་བཞིན་བརྗོད་པའི་རྩོམ་ཡིག་གི་རྒྱུན་མཐོང་གི་མཇུག་བསྡུ་ཚུལ་གཤམ་གསལ་སྟེ།

1. དོན་རྐྱེན་ཞིག་ཞིབ་བརྗོད་བྱས་ཚར་བ་དང་མཇུག་བསྡུ་བ་གཉིས་དུས་མཉམ་པ།
2. བསམ་བློའི་སྙིང་པོ་དང་ཁ་མ་བྲལ་བར་ངོ་མཚར་གྱི་གཏམ་དང་ཡང་ན་བརྩེ་དུང་བརྗོད་པའམ། གཏམ་གླེང་བྱས་པ་ལ་བརྟེན་ནས་མཇུག་བསྡུ་བ།
3. དོན་རྐྱེན་ཞིག་ཡོངས་སུ་མཇུག་མ་རྫོགས་པའམ་ཡང་ན་ཛ་དྲག་ཏུ་ཕྱིན་པའི་སྐབས་སུ་མཇུག་བསྡུ་བ།
4. མཇུག་བསྡུ་སྐབས་འགོ་བརྩམས་པའི་ཚན་པ་ལ་རམ་འདེགས་བྱེད་པ་བཅས་སོ། །

གང་ལྟར་རྩོམ་ཡིག་གི་འགོ་རྩོམ་ཚུལ་དང་མཇུག་བསྡུ་ཚུལ་ལ་ཐབས་སྣ་ཚོགས་ཡོད་པས། ང་ཚོས་བསམ་བློ་ཞིབ་མོར་བཏང་སྟེ། རང་ཉིད་ཀྱི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ལམ་གསར་པ་ཞིག་གཏོད་པར་འབད་པ་བྱེད་དགོས།

ལྔ་པ། ཇི་བཞིན་བརྗོད་པའི་རྩོམ་ཡིག་གི་མཚོན་ཐབས།

     སྤྱིར་མཚོན་བྱེད་ཐབས་ཤེས་ལ་ལྷུག་བརྗོད་དང་ཞིབ་འབྲི། བརྩེ་དུང་སྟོན་པ། གཏམ་གླེང། གསལ་བྱེད་བཅས་ལྔ་ཡོད་མོད། རྒྱུན་དུ་བཀོལ་སྤྱོད་ཆེ་བ་ནི་ལྷུག་བརྗོད་དང་ཞིབ་འབྲི། བརྩེ་དུང་སྟོན་པ་གསུམ་ཡིན། འོན་ཀྱང་སྐབས་འགར་གཏམ་གླེང་བྱེད་པའང་མཐོང་རྒྱུ་ཡོད། ང་ཚོས་གཤམ་དུ་ལྷུག་བརྗོད་དང་ཞིབ་འབྲི་གཉིས་རེ་རེ་བཞིན་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། གཞན་རྣམས་དགོས་པ་ཆུང་བས་འདིར་མི་བཤད་དོ།།
༡༽ ལྷུག་བརྗོད།
     ལྷུག་བརྗོད་ནི་ཇི་བཞིན་བརྗོད་པའི་རྩོམ་ཡིག་གི་ཆེས་རྩ་བའི་མཚོན་ཐབས་ཤིག་ཡིན། དེའི་ནུས་པ་ནི་མི་སྣ་ཞིག་གི་འཚོ་བའི་བརྒྱུད་རིམ་ངོ་སྤྲོད་པ་དང། མི་སྣའི་བར་གྱི་འབྲེལ་བ་ངོ་སྤྲོད་པ། དོན་རྐྱེན་བྱུང་བའི་དུས་ཚོད་དང་ཡུལ། འབྱུང་ཁུངས་དང་འཕེལ་རིམ་སོགས་ངོ་སྤྲོད་པ་བཅས་ཡིན།
     ལྷུག་བརྗོད་བྱེད་སྐབས་ཐོག་མར་མི་སྣ་གཏན་ཁེལ་བྱེད་དགོས། དེ་ཡང་ས་པན་གྱི་<<མཁས་འཇུག>>ལས། “སྐྱེས་བུ་གསུམ་སྟེ། སྐྱེས་བུ་དང་པོ་ནི་ལྷས་བྱིན་ལ་སོགས་པའོ། །སྐྱེས་བུ་བར་བ་ནི་ཁྱོད་ལ་སོགས་པའོ། །སྐྱེས་བུ་མཆོག་ནི་བདག་ལ་སོགས་པའི་སྒྲའོ། །དེ་དག་རེ་རེ་ལའང་གཅིག་གི་ཚིག་དང། གཉིས་ཀྱི་ཚིག་དང་མང་པོའི་ཚིག་གིས་དགུར་འགྱུར་རོ། །ལྷས་བྱིན། ལྷས་བྱིན་དག། ལྷས་བྱིན་རྣམས་དེ་བཞིན་དུ་ཁྱོད། ཁྱེད། ཁྱེད་རྣམས། ང་། ངེད། ངེད་རྣམས་ཞེས་བྱ་བ་ལྟ་བུའོ། །” ཞེས་གསུངས་པ་ནི་ཁོ་ལ་སོགས་པའི་སྒྲ་ལ་སྐྱེས་བུ་དང་པོ་དང། ཁྱོད་ལ་སོགས་པའི་སྒྲ་ལ་སྐྱེས་བུ་བར་བ། ང་ལ་སོགས་པའི་སྒྲ་ལ་སྐྱེས་བུ་མཆོག་ཅེས་བརྗོད་པ་ཡིན། འོན་ཀྱང་ང་ཚོས་སེམས་ལ་ངེས་བདེ་བའི་ཆེད་དུ། དོན་རྐྱེན་ཞིག་བརྗོད་པའི་ཚེ་རྩོམ་པ་པོ་དངོས་སུ་ཞུགས་པའམ། རྩོམ་པ་པོས་བརྗོད་པའི་ནང་དོན་རྣམས་རང་ཉིད་ཀྱིས་དངོས་སུ་མྱོང་བའི་རྣམ་པ་ལྟར་འབྲི་བ་ལ་སྐྱེས་བུ་དང་པོ་(第一人称）ཞེས་འབོད། དེའང་ངའམ་ང་ཚོ་ཞེས་པའི་སྒྲའི་ཐོག་ནས་བྲིས་པ་ཡིན། གལ་ཏེ་རྩོམ་པ་པོས་མི་གཞན་པའི་བརྒྱུད་རིམ་དང་མྱོང་ཚོར་གྱི་རྣམ་པའི་ཚུལ་ནས་བྲིས་པ་ཡིན་ན་དེ་ལ་སྐྱེས་བུ་གསུམ་པ་(第三人称）ཟེར་ཏེ། དེའང་ཁོའམ་ཁོ་ཚོ་ཞེས་པའི་སྒྲའི་ཐོག་ནས་བྲིས་པ་ཡིན། གཞན་ཡང་རྩོམ་ཡིག་ཁ་ཤས་ནང་སྐྱེས་བུ་གཉིས་པ་(第二人称）སྟེ་” ཁྱོད་” དམ་ ”ཁྱོད་ཚོ་” ཞེས་པའི་སྒྲའི་ཐོག་ནས་བྲིས་མོད། དེ་ནི་སྐྱེས་བུ་དང་པོ་དང་གསུམ་པ་གང་རུང་གི་གཟུགས་འགྱུར་ཡིན་ཞིང། དེའི་དམིགས་ཡུལ་ནི་རྩོམ་པ་པོ་དང་རྩོམ་ཡིག་ཁྲོད་ཀྱི་མི་སྣའི་འབྲེལ་བ་ཇེ་ཉེར་བཏང་སྟེ། ཀློག་པ་པོ་རྣམས་ལ་ཡིད་ཆེས་སྐྱེ་བར་བྱེད་པའི་ཆེད་དུའོ། །
     དེ་ཡང་སྐྱེས་བུ་དང་པོ་དང་གསུམ་པའི་འབྲི་ཚུལ་དེ་གཉིས་ལ་རང་རང་གི་ལེགས་ཆ་རེ་ཡོད་དེ། སྐྱེས་བུ་དང་པོའི་རྣམ་པའི་ཚུལ་ནས་བྲིས་ན་”བདག་”གི་ནང་སེམས་ཀྱི་འགྱུར་བ་ཡོངས་རྫོགས་སྟོན་ནུས་པ་དང། སྐྱེས་བུ་གསུམ་པའི་རྣམ་པའི་ཚུལ་ནས་བྲིས་ན་ཡུལ་དུས་ཀྱི་ཚོད་འཛིན་མེད་པར་རང་དབང་གིས་བྱ་དངོས་ཀྱི་ཕྱོགས་སོ་སོའི་འགྱུར་ལྡོག་བྲིས་ཆོག་པ་ཡིན།
     ཡང་སྐྱེས་བུ་དང་པོའི་རྣམ་པའི་ཚུལ་ནས་བྲིས་ན་”བདག”་གིས་མངོན་སུམ་དུ་མཐོང་ཐོས་སུ་གྱུར་བ་ཁོ་ན་འབྲི་དགོས་ལ། རང་ཉིད་ངོ་མའི་བྱེད་རྩོལ་ལས་འདས་པའི་ཁོར་ཡུག་དང་བྱ་བ་རྣམས་རང་དགར་འབྲི་མི་རུང་སྟེེ། དཔེར་ན། ང་ཐོག་ཁང་དུ་འགྲོ་སྐབས་དགེ་རྒན་གྱི་ཁང་པའི་སྒོ་བརྒྱབ་འདུག  ངས་སྒོ་ཡང་ཡང་རྡུང་རུང་དགེ་རྒན་གྱིས་བློ་རྩེ་གཅིག་སྒྲིམ་གྱིས་སྦྱོང་ཚན་བཟོ་བཅོས་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པས་སྒོ་རྡུང་བའི་སྒྲ་མ་ཐོས། ངས་སླར་ཡང་སྒོ་རྡུང་བ་ན། ད་གཟོད་དགེ་རྒན་གྱིས་སྒོ་རྡུང་པའི་སྒྲ་ཐོས་ནས་སྒོ་ཕྱེས་བྱུང་ལྟ་བུར་མཚོན་ན། “ངས”་དགེ་རྒན་གྱིས་བློ་རྩེ་གཅིག་སྒྲིམ་གྱིས་སྦྱོང་ཚན་བཟོ་བཅོས་བྱེད་པ་མཐོང་མི་སྲིད་དེ། རྒྱུ་མཚན་ནི་དགེ་རྒན་གྱི་ཁང་པའི་སྒོ་བརྒྱབ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །གཞན་ཡང་སྐྱེས་བུ་དང་པོ་སྟོན་པའི་སྒྲའི་ཐོག་ནས་བྲིས་ན། རང་ཉིད་ཀྱི་བསམ་ཚུལ་དང་བྱ་སྤྱོད་འབྲི་རུང་བ་ལས་ཐད་ཀར་རང་ཉིད་ཀྱི་བཞིན་མདངས་དང་རྣམ་པ་འབྲི་མི་ཆོག་ (མེ་ལོང་དུ་བལྟས་ནས་འབྲི་བ་མ་གཏོགས་) པ་དང། མི་གཞན་པའི་རྣམ་པ་དང་བཞིན་མདངས་འབྲི་རུང་བ་ལས་སེམས་ཀྱི་འཆར་སྒོ་ཐད་ཀར་དུ་འབྲི་མི་རུང། ཡང་ ”ང་” དང་ ”བདག” ཟེར་བ་དེ་རྩོམ་པ་པོ་རང་ཉིད་ཡིན་སྲིད་ལ་མིན་ཡང་སྲིད་པས་གང་ལ་གང་བསྟུན་གྱིས་ཤེས་པར་བྱའོ། །
     སྐྱེས་བུ་གསུམ་པའི་སྒྲའི་ཐོག་ནས་བྲིས་ན་ཡུལ་དུས་ཀྱི་འགོག་རྐྱེན་མེད་པར་བརྗོད་འདོད་ཀྱི་དོན་སྲོང་པོར་བརྗོད་ཐུབ་ལ། རྩོམ་པ་པོའི་བསམ་ཚུལ་དང་བློ་མོས་སོགས་བརྗོད་པར་འདོད་ཚེ། སྐྱེས་བུ་ཕན་ཚུན་གླེང་མོལ་དང་ཁ་བརྡའི་ཚུལ་གྱིས་བསྟན་ཆོག
     གཤམ་དུ་ང་ཚོས་ལྷུག་བརྗོད་ཀྱི་དབྱེ་བ་འཆད་པར་བྱ་སྟེ། ལྷུག་བརྗོད་ལ་སྤྱིར་རིགས་གཉིས་ཡོད་པ་སྟེ།  སྤྱིའི་ལྷུག་བརྗོད་དང་བྱེ་བྲག་གི་ལྷུག་བརྗོད་དོ། །སྤྱིའི་ལྷུག་བརྗོད་ནི་བརྗོད་འདོད་ཀྱི་དངོས་པོ་དེ་སྤྱི་ཁོག་ཙམ་མམ་ཡང་ན་རགས་བསྡུས་ཤིག་ངོ་སྤྲོད་བྱེད་པ་ཡིན་པས། ཀློག་པ་པོ་རྣམས་ཀྱིས་སྤྱི་ཁོག་ཙམ་ཞིག་ཤེས་པར་བྱེད་ནུས། བྱེ་བྲག་གི་ལྷུག་བརྗོད་ནི་བརྗོད་འདོད་ཀྱི་དངོས་པོ་དེ་ཕྲ་ཞིབ་ཀྱི་སྒོ་ནས་བརྗོད་དགོས་པ་ཡིན་པས། ཀློག་མཁན་རྣམས་ལ་གསོན་ཉམས་ལྡན་པའི་སྣང་བ་སྟེར་ཐུབ།
     ལྷུག་བརྗོད་བྱེད་ཐབས་ལ་ནང་གསེས་དབྱེ་ན་རིམ་བརྗོད་དང་ལྡོག་བརྗོད། སྲུབས་བརྗོད། མཉམ་བརྗོད་བཅས་བཞི་ཡོད། རིམ་བརྗོད་ནི་མི་སྣ་གང་རུང་ཞིག་གི་འཕེལ་རྒྱས་དང་འགྱུར་ལྡོག་གི་གོ་རིམ་རྣམས་ཇི་བཞིན་དུ་བརྗོད་པ་ཡིན་ཏེ། ཐོག་མར་འགོ་ཇི་ལྟར་ཚུགས་པ་དང་བར་དུ་ཇི་ལྟར་འཕེལ་བ། མཐའ་མར་ཇི་ལྟར་མཇུག་རྫོགས་པ་སོགས་གོ་རིམ་ལྟར་བརྗོད་པ་ཡིན། དེ་ལྟར་བརྗོད་ཚེ་རྩོམ་ཡིག་གི་སྒྲིག་རིམ་དང་ཚན་པ། ནང་དོན་གྱི་འཕེལ་རིམ་རྣམས་དཀྱུས་གཅིག་ཏུ་གནས་ཤིང་ཀློག་མཁན་གྱི་སེམས་ལ་གསལ་ལྷང་ངེར་འཆར་ཐུབ། ལྡོག་བརྗོད་ནི་བརྗོད་པར་འདོད་པའི་དོན་དེའི་མཇུག་འབྲས་སམ་ཡང་ན་བརྗོད་བྱའི་དོན་གྱི་གནད་ཆེའི་ཚན་པ་ཞིག་རྩོམ་ཡིག་གི་མགོ་རུ་བྲིས་ཏེ། སླར་རིམ་པ་བཞིན་དོན་རྐྱེན་དེ་ཇི་ལྟར་བྱུང་བའི་སྐོར་འབྲི་བ་ཡིན། དེ་ལྟར་འབྲི་བའི་དགོས་པ་ནི་བརྗོད་དོན་ལ་དོ་སྣང་ཡོང་བ་དང་བརྗོད་དོན་གཙོ་བོ་འབུར་ཐོན་ཡོང་བའི་ཆེད་དུ་རེད། སྲུབས་བརྗོད་དམ་གསབ་བརྗོད་ནི་བརྗོད་པར་བྱ་བ་དེའི་དགོས་དབང་གི་ཆེད་དུ་རྗོད་བཞིན་པའི་དོན་རྐྱེན་དེ་མུ་མཐུད་དུ་མི་བརྗོད་པར། བརྗོད་དོན་དེ་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པའི་དོན་གཞན་ཞིག་སྲུབས་འཇུག་བྱས་ནས་བརྗོད་རྗེས་སླར་དོན་དེ་མུ་མཐུད་བརྗོད་པ་ཡིན། སྲུབས་བརྗོད་ཀྱི་ནང་དོན་དེ་བརྗོད་བྱའི་ནང་དོན་དངོས་དང་འབྲེལ་བ་ཤིན་ཏུ་ཆེ་བའི་སྔར་འདས་ཀྱི་བྱ་བ་ཞིག་གམ་ཡང་ན་དོན་དེར་འགྲེལ་བཤད་བྱས་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་ཡིན་དགོས། སྲུབས་བརྗོད་ཀྱིས་རྩོམ་ཡིག་གི་སྒྲིག་གཞི་གོ་རིམ་ལྡན་ཞིང། ནང་དོན་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ། བརྗོད་སྙིང་འབུར་དུ་ཐོན་པ་བཅས་ཀྱི་ནུས་པ་ཐོན་གྱི་ཡོད། མཉམ་བརྗོད་ནི་བྱ་བ་མི་འདྲ་བ་གཉིས་ཡན་ཆད་ལྷན་ཅིག་ཏུ་བྱུང་བ་ལྟར་བརྗོད་པ་ཡིན་ཏེ། བརྗོད་ཚུལ་རང་ངོས་ནས་བལྟས་ན་རིམ་བརྗོད་ཡིན་ཡང་བརྗོད་འདོད་ཀྱི་དོན་དེའི་དུས་ཚོད་ཀྱི་སྟེང་ནས་བལྟས་ན་མཉམ་བརྗོད་ཡིན།
༢༽ ཞིབ་འབྲི།（描写）
     ཞིབ་འབྲི་ཞེས་པ་ནི་གསོན་ཉམས་ལྡན་པའི་ཚིག་གི་སྦྱོར་བ་ལ་བརྟེན་ནས་མི་སྣ་དང་དོན་རྐྱེན། ཡུལ་ལྗོངས་སོགས་ཞིབ་ཕྲ་དང་གཟུགས་སྣང་གི་སྒོ་ནས་འབྲི་བ་ལ་ཟེར་ཞིང། དེ་ནི་ཇི་བཞིན་བརྗོད་པའི་རྩོམ་ཡིག་གི་མཚོན་ཐབས་ཤིག་ཡིན། ང་ཚོས་ཞིབ་འབྲི་བྱས་པ་བརྒྱུད་ནས་བྲི་ཡུལ་དེ་མིག་ལམ་དུ་མངོན་སུམ་འཆར་རྒྱུ་ཡོད་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་དགོས་པ་མ་ཟད། རེག་ན་ཚོར་རྒྱུ་དང་ཉན་ན་ཐོས་རྒྱུ། མྱངས་ན་བྲོ་བ་ཡོད་པ་ལྟ་བུའི་ཚོར་སྣང་ཞིག་ཀྱང་སྟེར་ཐུབ་པ་དགོས།
ལྷུག་བརྗོད་དང་ཞིབ་འབྲིའི་ཁྱད་པར་ནི། བྱ་བ་ཞིག་ཐོག་མར་བྱུང་བ་དང་བར་དུ་འཕེལ་བ། མཇུག་ཏུ་འབྲས་བུ་སྨིན་པ་ལ་སོགས་པའི་གོ་རིམ་དང་། བྱ་བ་བྱེད་པོ། དུས་ཚོད། བྱ་ཡུལ་སོགས་ངོ་སྤྲོད་པའི་ཚུལ་གྱིས་བརྗོད་པ་ཞིག་ཡིན་ན་ལྷུག་བརྗོད་ཡིན་ཞིང། ཞིབ་འབྲི་ནི་ཕྱི་སྣོད་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་དང་ནང་བཅུད་ཀྱི་སེམས་ཅན་སོགས་གང་རུང་གི་ཉམས་འགྱུར་གསོན་ཉམས་ལྡན་པར་བྲིས་ཏེ། ཀློག་མཁན་གྱི་ཡིད་ལ་བདེ་སྡུག་གི་ཚོར་བ་ལྷང་ལྷང་བསྐྱེད་ཐུབ་པ་ཞིག་ཡིན།
ཞིབ་འབྲི་ལ། དབྱེ་ཚུལ་མི་འདྲ་བ་ཡོད་དེ། ཞིབ་འབྲིའི་ལམ་སྲོལ་དང་ཕྲ་རགས་ཀྱི་ཚད་གཞིའི་སྟེང་ནས་དབྱེ་ན་སྐྱ་འབྲི་དང་རྒྱས་འབྲི་གཉིས་སུ་དབྱེ་ཆོག་ལ། ཞིབ་འབྲི་བྱེད་ཐབས་ཀྱི་སྟེང་ནས་དབྱེ་ན་ཐད་འབྲི་དང་བརྒྱུད་འབྲི་གཉིས་ཡོད། ཡང་ཞིབ་འབྲི་བྱ་ཡུལ་གྱི་སྟེང་ནས་དབྱེ་ན་མི་སྣ་ཞིབ་འབྲི་དང་ཡུལ་ལྗོངས་ཞིབ་འབྲི་(གནས་ཡུལ་ཞིབ་འབྲི་ཡང་ཁོངས་སུ་གཏོགས།)གཉིས་ཡོད།
1.    སྐྱ་འབྲི་དང་རྒྱས་འབྲི།
སྐྱ་འབྲི་ནི་བྱ་དངོས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་གཙོ་བོ་བཟུང་སྟེ། ཚིག་རྒྱན་གྱིས་མ་སྤྲས་པར་བབ་ཆགས་ཀྱི་རྣམ་པ་འབྲི་བ་ལ་ཟེར་ཞིང། རྒྱས་འབྲི་ནི་མི་སྣ་དང་བྱ་དངོས་གང་ཞིག་གི་ཁྱད་ཆོས་གཙོ་བོ་བཟུང་སྟེ་ཕྲ་ཞིང་ཞིབ་པའི་སྒོ་ནས་འབྲི་བ་ལ་ཟེར་ཏེ། ཞིབ་འབྲི་བྱེད་ཚུལ་འདི་ལ་དཔེ་དང་གཟུགས་རྒྱན། རབ་བཏགས་དང་ཕུལ་བྱུང་གི་རྒྱན་སོགས་བེད་སྤྱོད་དགོས།
2.    ཐད་འབྲི་དང་བརྒྱུད་འབྲི།
     ཐད་འབྲི་(དྲང་འབྲི་ཡང་ཟེར།)ནི་མི་སྣ་དང་དོན་རྐྱེན། ཡུལ་ལྗོངས་ཀྱི་བཀོད་པ་སོགས་ཐད་ཀར་རམ་དྲང་པོར་བརྗོད་པ་ལ་ཟེར་ཞིང། བརྒྱུད་འབྲི་ནི་ཞིབ་འབྲི་བྱ་ཡུལ་དེ་ཐད་ཀར་དུ་མི་འབྲི་བར་མི་སྣ་དང་བྱ་དངོས་གཞན་བྲིས་པ་བརྒྱུད་ནས་འབུར་དུ་ཐོན་པར་བྱེད་པ་ལ་ཟེར། བརྒྱུད་འབྲི་བྱེད་སྐབས་གཞན་གྱི་ལྟ་ཚུལ་དང་གཏམ་གླེང་ལ་བརྟེན་ནས་ཞིབ་འབྲི་བྱ་ཡུལ་དེ་བརྒྱན་ནུས་པ་མ་ཟད། ཁོར་ཡུག་ལ་བརྟེན་ནས་ཀྱང་གཟེངས་སུ་ཐོན་པར་བྱེད་ནུས། དཔེར་ན་<<སྙན་ངག་མེ་ལོང་མ་>>ལས་བསྟན་པའི་སྐབས་མིན་བསྟོད་པའི་རྒྱན་ལ་སོགས་པའོ། །
3.    མི་སྣ་ཞིབ་འབྲི་དང་གཟུགས་རིས་ཞིབ་འབྲི།
     མི་སྣ་ཞིབ་འབྲི་ནི་མི་སྣའི་གཟུགས་དབྱིབས་དང་སྐད་ཆ། བསམ་སྤྱོད་ཀྱི་འགྱུར་བ་ལ་སོགས་ཁྱད་ཆོས་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པ་འབྲི་བ་ལ་ཟེར། དེ་ཡང་ཇི་བཞིན་བརྗོད་པའི་རྩོམ་ཡིག་གི་ནང་དོན་གཙོ་བོ་ནི་མི་སྣ་འབྲི་བ་ཡིན་ཏེ། དོན་རྐྱེན་གཙོ་བོར་བརྗོད་པའི་རྩོམ་ཡིག་ཀྱང་མི་སྣ་དང་ཁ་འབྲལ་མི་རུང་། དེའི་ཕྱིར་རྩོམ་པ་པོ་རྣམས་ཀྱིས་སྔར་ནས་བཟུང་མི་སྣ་ཞིབ་འབྲི་བྱེད་པར་མཐོང་ཆེན་བྱེད། མི་དང་མིའི་བར་གྱི་ཁྱད་པར་ནི་གཟུགས་དབྱིབས་དང་སྐད་ཆའི་སྟེང་ནས་མངོན་པ་ཙམ་མ་ཟད། གཙོ་བོ་མིའི་རང་བཞིན་དང་བསམ་པའི་སྟེང་ནས་མངོན་གྱི་ཡོད། ང་ཚོས་མི་སྣ་འབྲི་སྐབས། གཙོ་བོ་མི་སྣའི་རང་བཞིན་མི་འདྲ་བ་དང་བསམ་པའི་དྲན་འཆར་མི་འདྲ་བའི་ཁྱད་ཆོས་རྣམས་འབྲི་དགོས་ཤིང། སྤྱིར་ན་གཟུགས་དབྱིབས་དང་སྐད་ཆ། བྱ་སྤྱོད། ཡིད་ཀྱི་འགྱུར་བ་བཅས་ཕྱོགས་བཞིའི་ཐོག་ནས་འབྲི་དགོས།
     གཟུགས་དབྱིབས་ཞིབ་འབྲི་ཞེས་པ་ནི་རྩོམ་ཡིག་ཏུ་བྲིས་པའི་མི་སྣའི་གཟུགས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ཏེ། བྱད་བཞིན་དང་རྣམ་འགྱུར་གྱོན་གོས་སོགས་ཞིབ་འབྲི་བྱེད་པ་ལ་ཟེར། མི་སྣའི་རང་གཤིས་མཚོན་པའི་གཟུགས་དབྱིབས་ཤིག་འབྲི་དགོས་ན། དེའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་གོ་གནས་དང་འཚོ་བའི་ཆ་རྐྱེན། ཁོར་ཡུག་དང་སེམས་ཀྱི་ཆགས་སྡང་སོགས་ལ་ཞིབ་ཏུ་བརྟག་དགོས། དེ་དག་ཇི་ལྟ་བུ་ཞིག་འབྲི་བར་དེ་ལྟ་བུའི་ཉམས་ཞིབ་བྱེད་དགོས། སྐད་ཆ་ཞིབ་འབྲི་ནི་མི་སྣས་གཏམ་གླེང་བྱེད་པ་མཐའ་དག་ཞིབ་འབྲི་བྱེད་པ་ལ་ཟེར་ཏེ། མི་གཉིས་སམ་མང་པོ་གླེང་མོལ་བྱེད་པའམ་ཡང་ན་མི་གཅིག་གིས་ཁེར་ལབ་བྱེད་པ་སོགས་ཀྱང་འདུ་བ་ཡིན། དེའི་ནུས་པ་ནི་ཐད་འབྲིའི་སྐབས་དགོས་པ་མེད་པའི་བྱུང་རིམ་དང་ཁོར་ཡུག་སོགས་དེ་ལ་བརྟེན་ནས་བརྗོད་ཆོག་ལ། མི་སྣའི་རང་བཞིན་དང་སེམས་ཁམས། མི་སྣའི་བར་གྱི་འབྲེལ་བ་སོགས་མཚོན་ཐུབ་པར་མ་ཟད། སྐབས་རེར་གཏམ་རྒྱུད་བྱུང་རིམ་གྱི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་སྐུལ་འདེད་ཀྱི་ནུས་པའང་འདོན་ཐུབ། བྱ་སྤྱོད་ཞིབ་འབྲི་ཞེས་པ་ནི་མི་སྣའི་སེམས་ཀྱི་འགྱུར་བ་དང་རང་བཞིན་མཚོན་ཐུབ་པའི་བྱ་སྤྱོད་དང་འགུལ་སྐྱོད་འབྲི་བ་ལ་ཟེར། མི་ནི་འགུལ་སྐྱོད་ལ་བརྟེན་ནས་འཚོ་བ་དང། དོན་རྐྱེན་ཡོད་ཚད་མིའི་འགུལ་སྐྱོད་ལ་བརྟེན་ནས་བྱུང་བ་ཡིན་པས། མི་སྣའི་བྱ་སྤྱོད་ཞིབ་འབྲི་མ་བྱས་ན་མི་སྣ་ལེགས་པོ་ཞིག་འབྲི་མི་ཐུབ། དེ་ལ་མའོ་ཙེ་ཏུང་གིས་ ”མི་སྣའི་རང་བཞིན་ནི་ངེས་པར་དུ་བྱ་སྤྱོད་ལ་བརྟེན་ནས་མཚོན་དགོས།” ཞེས་གསུངས་ཡོད། ནང་སེམས་ཀྱི་འགྱུར་བ་ཞིབ་འབྲི་ཞེས་པ་ནི། ཁོར་ཡུག་ངེས་ཅན་ཞིག་ནང་བྲི་ཡུལ་དུ་གྱུར་བའི་མི་སྣ་དེའི་ལྟ་ཚུལ་དང་ཚོར་བ། རྣམ་པར་རྟོག་པ་སོགས་སེམས་ཀྱི་འགྱུར་བ་འབྲི་བ་ལ་ཟེར་ཏེ། དེའི་དམིགས་ཡུལ་ནི་མི་སྣའི་རང་བཞིན་གསལ་རྗེན་དུ་ཐོན་པ་དང་ཕྱི་ཚུལ་དུ་མངོན་མི་ཐུབ་པའི་ནང་སེམས་ཀྱི་འགྱུར་བ་དེ་གཟུགས་ཅན་དུ་མཚོན་པར་བྱེད་པ་དེ་ཡིན།
ཁོར་ཡུག་ནི་མི་རྣམས་ཀྱི་མཐའ་སྐོར་གྱི་གནས་ཚུལ་དང་ཆ་རྐྱེན་ལ་བྱ་སྟེ། དབྱེ་ན་རང་བྱུང་ཁོར་ཡུག་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཁོར་ཡུག་གཉིས་ཡོད། དེ་གཉིས་སོ་སོའམ་ཐུན་མོང་ཐོག་མི་སྣའི་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་སའི་”རྒྱབ་ཡོལ་”དང་མི་སྣ་འགུལ་སྐྱོད་བྱེད་སའི་”གར་སྟེགས”་ཤིག་མཁོ་འདོན་བྱས་པ་དེ་ལ་གནས་དུས་ཞེས་ཟེར་བ་ཡིན། གནས་དུས་ཡག་པོ་ཞིག་འབྲི་ཐུབ་ཚེ། ད་གཟོད་རྩོམ་ཡིག་ལ་ཉམས་འགྱུར་ལྡན་ཞིང། གཏམ་རྒྱུད་བྱུང་རིམ་གྱི་འཕེལ་རྒྱས་དང་མི་སྣའི་རང་བཞིན་འབྲི་བ་ལ་ནུས་པ་འདོན་ཐུབ། གཤམ་དུ་ང་ཚོས་རང་བྱུང་ཁོར་ཡུག་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཁོར་ཡུག་གཉིས་རེ་རེ་བཞིན་འཆད་པར་བྱའོ། །
     ང་ཚོ་ནི་རང་བྱུང་ཁམས་དང་འབྲལ་ཐབས་མེད་ལ་དུས་དང་རྣམ་པ་ཀུན་ཏུ་རང་བྱུང་ཁམས་ཆེན་པོས་དྲིན་གྱིས་སྐྱོང་བཞིན་ཡོད་པ་མ་ཟད། རང་བྱུང་ཁམས་ལ་འཐབ་རྩོད་ཀྱང་བྱེད་བཞིན་མཆིས། རང་བྱུང་ཁམས་ནི་རྒྱ་ཆེ་ལ་དེ་སྟེང་གི་དངོས་པོ་ཡང་མཐའ་ཡས། དུས་བཞིའི་ཚ་གྲང་དང་ཉི་ཟླའི་འཆར་ནུབ་ཀྱི་འགྱུར་ལྡོག་སོགས་ལ་ཉམས་འགྱུར་ལྡན་ཞིང་དེ་ཡིས་ང་ཚོའི་འཚོ་བ་དང་བསམ་བློ་ལ་ཤན་ཤུགས་གཏོང་བཞིན་ཡོད། དེས་ན་དོན་རྐྱེན་གཙོ་བོར་འབྲི་བའི་རྩོམ་ཡིག་ཡིན་ནའང་འདྲ། མི་སྣ་གཙོ་བོར་འབྲི་བའི་རྩོམ་ཡིག་ཡིན་ཀྱང་རུང། ཡོད་ཚད་རང་བྱུང་ཁོར་ཡུག་ཞིབ་འབྲི་བྱེད་པ་དང་འབྲལ་ཐབས་མེད། ང་ཚོས་རང་བྱུང་ཁོར་ཡུག་ཞིབ་འབྲི་བྱས་པ་ལ་བརྟེན་ནས་རྩོམ་ཡིག་ལ་ཉམས་འགྱུར་སྟོན་པ་དང་རང་བྱུང་ཁོར་ཡུག་དེ་མི་སྣ་འགུལ་སྐྱོད་བྱེད་སའི་གནས་ཡུལ་ཞིག་དང་རྒྱབ་ལྗོངས་ཤིག་ཏུ་འཇོག་དགོས་ལ། དེ་ཡང་ཚིག་ཉུང་ཞིང་དོན་གསལ་བ་དང་སྐབས་རེར་ཚིག་རེ་འགའི་ནང་དུ་བྲིས་ནའང་ཆོག   མཛེས་ཤིང་སྡུག་པའི་ཡུལ་ལྗོངས་ཤིག་འབྲི་བ་ནི་དེ་འདྲའི་ཁག་པོ་ཞིག་མིན་ཏེ། མི་ཕལ་བ་ཞིག་གིས་ཀྱང་ ”ནམ་མཁའ་གཡའ་དག་ཅིང་ཉི་འོད་ཀུན་ཏུ་འཕྲོ་” ཞེས་པ་ལྟ་བུའི་ཚིག་རྐང་འགའ་བརྗོད་ཤེས་མོད། འོན་ཀྱང་ཡུལ་དུས་དང་འཚམས་པའི་ཡུལ་ལྗོངས་ངོ་མཚར་ཅན་ཞིག་འབྲི་བ་ནི་དེ་འདྲའི་ལས་སླ་པོ་ཡང་མ་ཡིན། དེས་ན་ཡུལ་ལྗོངས་ངོ་མཚར་ཅན་ཞིག་འབྲི་དགོས་ན་གཤམ་གྱི་ཕྱོགས་གསུམ་ལ་སྦྱངས་པ་བྱ་དགོས། དང་པོ། ཡུལ་ལྗོངས་ཞིབ་ལྟ་བྱེད་པར་མཁས་པ། གཉིས་པ།  བྲི་བྱའི་ཡུལ་ལྗོངས་ཀྱི་ཕྱོགས་གང་ཞིག་འདེམས་གསེས་བྱེད་པ་ལ་མཁས་པ། གསུམ་པ། ཚིག་དོན་གྱི་ཉམས་འགྱུར་ལ་མཁས་པ་བཅས་སོ། །
     ང་ཚོའི་འཚོ་བ་ནི་རང་བྱུང་ཁམས་དང་འབྲལ་མི་ནུས་པ་མ་ཟད་སྤྱི་ཚོགས་དང་ཡང་འབྲལ་ཐབས་མེད། ང་ཚོས་བཤད་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་ཅེས་པ་ནི་མི་སྣ་འགུལ་སྐྱོད་བྱེད་སའི་ཁོར་ཡུག་ལ་བརྗོད་པ་དང། མིའི་རིགས་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་ཚད་ངེས་ཅན་ཞིག་ལ་སླེབས་སྐབས་ཀྱི་དངོས་པོའི་ལོངས་སྤྱོད་དང་བསམ་པའི་ལོངས་སྤྱོད་གསར་སྐྲུན་བྱས་པའི་སྤྱི་འདུས་ཤིག་ལ་ཟེར། དེའི་ནང་སྡོད་གནས་ཀྱི་རྣམ་པ་དང་ཐོན་སྐྱེད་ཀྱི་ཆ་རྐྱེན། ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་དང། རིག་གནས་སྒྱུ་རྩལ་སོགས་འདུས་ཡོད།
     དཔེར་ན། <<ཆོས་མཇལ་དུ་འོངས་པ།>>ཞེས་པའི་རྩོམ་ཡིག་ནང་། སྒྲོལ་མ་རྡོ་རིང་གི་མདུན་དུ་ལངས་ནས་སོམ་ཉིའི་དྲ་བར་ཚུད་པའི་མིག་གཉིས་གང་སར་ལྟ་བའི་ཚེ་ཆོས་ལ་དད་པ་ཆེ་བའི་ཕོ་མོ་རྣམས་ཀྱི་ལག་ཏུ་མར་མེ་དང་ཁ་བཏགས་ཁྱེར་ནས་སྐོམ་པ་ལ་ཆུ་འདོད་པ་ལྟར་མཆོད་ཁང་གི་སྒོ་མོར་འཚངས་པས། སྒོ་མར་མདུན་གྱི་རྒྱ་ཁྲ་སེར་པོ་དེའང་ལིང་ལིང་དུ་འགུལ་ཞིང་ལས་ལ་བྲེལ་བའི་རྒྱ་བོད་ལས་བཟོ་པས་ལྕགས་རྟའི་དྲིལ་བུ་འཁྲོལ་བཞིན་མི་ཚོགས་ཀྱི་ཁྲོད་དུ་ཉ་མོ་ཆུ་ནང་དུ་འཁྱུག་པ་ལྟར་རྒྱུ། གཟུགས་བོངས་ཆེ་བའི་ཕྱི་གླིང་སྐུ་མགྲོན་གྱིས་པར་ཆས་ཐོགས་ཏེ་ཡ་མཚར་ཆེན་པོས་གང་སར་ལྟ་བ་སོགས་མཐོང་བ་དང། དུས་མཚུངས་སུ་རི་པིན་(འཇར་པན)ནས་ཐོན་པའི་ཟོག་འདྲེན་རླངས་འཁོར་ཞིག་མི་ཚོགས་ཀྱི་ཁྲོད་ནས་མ་ཐར་བར་གློག་དུང་འབུད་པ་དང་མཉམ་དུ་རླངས་འཁོར་གྱི་སྒེའུ་ཁུང་ནས་བོད་རིགས་ཁ་ལོ་བ་གཞོན་ནུ་ཞིག་གིས། མགོ་ཕྱིར་བསྲིངས་ཏེ་དམོད་པ་དང། ཁོར་ཡུག་ཏུ་མི་ཡི་འུར་སྒྲས་ཁེངས་པ་རྣ་བར་ཐོས་ལྟ་བུའོ། །
གང་ལྟར་རང་བྱུང་ཁོར་ཡུག་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཁོར་ཡུག་གང་ཞིག་འབྲི་སྐབས་སུའང་བྱུང་རིམ་དང་གཞི་གཅིག་ཏུ་བསྲེས་དགོས། གལ་ཏེ་བྱུང་རིམ་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ནང་དོན་དང་འབྲེལ་བ་མེད་ན་ངེས་པར་དུ་དོར་ན་རིགས་སོ། །  (རྫོགས་སོ། །)

1994ལོའི་བོད་ལྗོངས་སློབ་གསོ་དེབ་གཉིས་པ་ལས་བཏུས།

མདུན་ཤོག