ཆེད་བརྗོད།
༄༅། །བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་བཅའ་ཁྲིམས་རིན་པོ་ཆེའི་དགོངས་དོན་སྤྱི་དང། ཁྱད་པར་ཕྱི་ལོ་༢༠༠༤ ཟླ་༩ པའི་ནང་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ནས་ཁྲིམས་གཞིའི་ངོ་བོའི་ཐོག་སྤྱི་མོས་ཀྱིས་གཏན་འབེབས་གནང་བའི་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་གཞི་རིམ་ཤེས་ཡོ་སྲིད་བྱུས་ཀྱི་འབྲུ་དོན་བཞིན། བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་གཞི་རིམ་སློབ་གྲྭ་ཁག་གི་ཤེས་ཡོན་སློབ་སྟོན་གྱི་སྤུས་ཚད་གོང་མཐོར་གཏོང་བ་དང་ཆབས་ཅིག སློབ་ཁྲིད་ཀྱི་བརྒྱུད་ལམ་བོད་སྐད་དུ་བསྒྱུར་རྒྱུ་ནི་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་གཞི་རྩའི་འོས་འགན་ཞིག་ཡིན་པ་མ་ཟད། བོད་ཀྱི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་སྐད་ཡིག་དང་རིག་གཞུང་མི་ཉམས་རྒྱུན་འཛིན་བྱེད་ཐབས་གཙོ་བོ་ཞིག་ཀྱང་ཡིན་གཤིས། སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་མ་འོངས་མངོན་གཟིགས་ཀྱི་བཀའ་སློབ་ལམ་སྟོན་འོག་བོད་མི་རྣམས་བཙན་བྱོལ་དུ་འབྱོར་བའི༌ཐོག་མའིདུས་རིམ་ནས་བཟུང། རང་གི་ཐུན་མིན་རིག་གཞུང་མི་ཉམས་རྒྱུན་འཛིན་ཡོང་ཐབས་སླད་དེང་རབས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་སྒོ་ནས་སྐད་ཡིག་དང་རིག་གནས་སློབ་སྤེལ་བྱེད་པ་དང༌ ལོ་རབས་བརྒྱད་ཅུ་པའི་སྨད་ཙམ་ནས་གཞི་རིམ་འོག་མ་ནས་རིམ་གྱིས་སློབ་ཁྲིད་ཀྱི་བརྒྱུད་ལམ་བོད་སྐད་ཐོག་སྒྱུར་འགོ་བཙུགས༌ཏེ། ཕྱི་ལོ་༢༠༠༠ ལོར་སྔོན་འགྲོ་ནས་གཞི་རིམ་འོག་མ་བར་གྱི་སློབ་ཚན་ཡོངས་རྫོགས་བོད་སྐད་ཐོག་ཕབ་སྒྱུར་དང་འབྲེལ་སློབ་ཁྲིད་ལག་བསྟར་ཐུབ་པ་བྱུང་བ་ནི། འཛམ་གླིང་གི་བཙན་བྱོལ་བ༌མང་པོའི་གནས་སྟངས་ལ་ལྟོས་པའི་གྲུབ་འབྲས་ངོ་མཚར་ཅན་ཞིག་ཏུ་བརྩིས་ཆོག འོན་ཀྱང། ཧ་ཅང་ཉག་ཕྲ་བའི་བོད་ཀྱི་ཛ་དྲག་གནས་སྟངས་ལ་ལྟོས་ཚེ་གྲུབ་འབྲས་དེ་ཙམ་གྱིས་འགྲིགས་འཐུས་མེད་པ་དང། དེང་གོ་ལ་གཅིག་གྱུར་ཅན་དང། བརྡ་འཕྲིན་སྣ་མང་ཅན། འབྲེལ་གཏུགས༌གྲངས་མང་ཅན། འབྲེལ་བ་རྙོག་འཛིང་ཅན། དཔལ་འབྱོར་ཚོང་ལས་ཅན་སོགས་འཛམ་གླིང་གི་འཕེལ་འགྲོས་ཐོག རྒྱ་ནག་གི་གདུག་རྩུབ་དབང་སྒྱུར་འོག་བོད་མིའི་ཐུན་མིན་རིག་གཞུང་ངོས་འཛིན་ཉམས་རྒུད་ཚབས་ཆེར་སོང་། ཤི་མ་གསོན་གྱི་གནས་སུ་གྱར་ཡོད་པ་ཚང་མས་མཁྱེན་གསལ་བཞིན། མི་རིགས་ཀྱི་སྐད་ཡིག་དང་རིག་གཞུང་མི་ཉམས་རྒྱུན་འཛིན་བྱ་བའི་ཐབས་ལམ་ཉག་གཅིག་ནི། མི་རིགས་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས་དེང་རབས་ཅན་དུ་བསྒྱུར་བ་དང་དུས་མཚུངས། དེང་རབས་ཀྱི་སྔོན་ཐོན་རིག་གནས་མི་རིགས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ཅན་དུ་བསྒྱུར་རྒྱུ༌གཉིས་ཟུང་འབྲེལ་བྱ་རྒྱུ་མ་གཏོགས། དེ་གཉིས་ལས་གཞན་པའི་ཐབས་ལམ་གང་ཡང་མེད་པ་གསལ་རྟོགས་ཐུབ་པ་ཡིན།
དེར་བརྟེན། གཞི་རིམ་སློབ་གྲྭའི་སློབ་ཚན་བོད་སྒྱུར་གྱི་ལས་གཞི་འདི་ནི། བོད་ཀྱི་མ་འོངས་མདུན་ལམ་དང་འབྲེལ་ལྟོས་ཆེ་བའི་ལས་དོན་གལ་འགངས་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡིན་སྟབས། འདི་ག་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ནས་གཞི་རིམ་སློབ་ཚན་བོད་སྒྱུར་གྱི་ལས་གཞི་འདི་ཉིད་ལས་དོན་གལ་ཆེན་ཞིག་ལ་ངོས་འཛིན་གྱིས་ཕྱི་ལོ་༢༠༠༠ ལོར་གཞི་རིམ་འོག་མའི་འཛིན་རིམ་ལྔ་པ་བར་གྱི་ཨང་རྩིས་བོད་སྒྱུར་ཟིན་པ་དང་འབྲེལ། གཞི་རིམ་བར་མ་འཛིན་རིམ་དྲུག་པ་ནས་བརྒྱད་པ་བར་གྱི་ཚན་རིག་དང་ཨང་རྩིས་སློབ་ཚན་བོད་སྒྱུར་བྱས་ཤིང། འདི་ལོ་ནས་བཟུང་གཞི་རིམ་གོང་མ་འཛིན་རིམ་དགུ་པ་ཡན་གྱི་སློབ་ཚན་བོད་སྒྱུར་ལས་གཞི་འགོ་འཛུགས་བྱས་ཡོད། ཁྱད་པར་ཕྱི་ལོ་༢༠༡༠ ལོར་རང་གཞུང་བཀའ་ཤག་ནས་གཞི་རིམ་ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་ཀྱི་དགོངས་དོན་འོག་སྔོན་འགྲོ་ནས་གཞི་རིམ་བར་མ་བར་གྱི་བསླབ་གཞིའི་རྩ་འཛིན་བཀའ་འཁྲོལགཏན་འབེབས་གནང་བ་ནས་བཟུང། བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་ཤེས་ཡོན་སློབ་ཁྲིད་དང་སློབ་དེབ་རྩོམ་སྒྲིག་གི་ལས་དོན་ཁག་ལ་ཁྲིམས་སྒྲིག་གི་རྩ་འཛིན་གསར་དུ་བྱུང་།
རྩ་འཛིན་ལམ་སྟོན་དེ་དག་གཞི་རྩར་བཟུང་སྟེ་ཕྱི་ལོ་༢༠༡༢ནས་འདི་ག་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་ཤེས་ཡོན་ལྷན་ཚོགས་ནས་<<འཛིན་རིམ་དྲུག་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ཚན་རིག་སློབ་དེབ་>>འདི་ཉིད་རྩོམ་སྒྲིག་གི་ལས་དོན་འགོ་བཙུགས་ཤིང་། སློབ་དེབ་ཀྱི་ནང་དོན་དང་ཁྱབ་ཚད་རང་རེའི་བོད་ཕྲུག་རྣམས་ཀྱི་གནས་སྟངས་དང་དགོས་མཁོར་འཚམ་པ་ཡོང་ཆེད། <<གཞི་རིམ་བར་མའི་བསླབ་གཞི་རྩ་འཛིན་>>གྱི་དགོངས་དོན་བཞིན། ས་ཁམས་དང་སྲིད་དོན་ཚན་རིག་ལ་བརྒྱ་ཆ་༤༠ དང་། འཛམ་གླིང་དང་རྒྱ་གར་གྱི་སྤྱི་ཚོགས་ལོ་རྒྱུས་སྐོར་ལ་བརྒྱ་ཆ་༣༠། བོད་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ལོ་རྒྱུས་སྐོར་བརྒྱ་ཆ་༣༠ བཅས་ཀྱི་གཏན་འབེབས་གཞིར་བཟུང་རྒྱས་བསྡུས་རན་པ་ཞིག་ཡོང་བའི་འབད་བརྩོན་བྱས་ཡོད།
སློབ་དེབ་འདི་རྩོམ་སྒྱུར་སྐབས་རྒྱ་གར་དབུས་ཤེས་ཡོན་ཉམས་ཞིབ་དང་སྦྱོང་བརྡར་ལྟེ་གནས་(NCERT)ཀྱིས་བཏོན་པའི་འཛིན་རིམ་བརྒྱད་པའི་ས་ཁམས་དང་། ལོ་རྒྱུས། སྲིད་དོན་ཚན་རིག་བཅས་ཀྱི་སློབ་དེབ་དང་། ཉེ་ཆར་བོད་ནས་ཐོན་པའི་སྤྱི་ཚན་སློབ་དེབ་ཁག ཨེན་ཀར་ཊ་(ENCARTA)ཞེས་པའི་འཛམ་གླིང་ཤེས་བྱ་ཀུན་བཏུས༌སོགས་གཞི༌རྩར་བཟུང་སྟེ་བསྒྲིགས་ཤིང་། སྔ་ཕྱིར་གཞི་རིམ་བར་མའི་སྤྱི་ཚན་དགེ་རྒན་ཁག་དང་ལྷན་སྦྱངས་བཤད་དང་བགྲོ་གླེང་བྱས་པ་མ་ཟད། ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ནས་བསྐོ་འཛུགས་གནང་བའི་གཞི་རིམ་བར་མའི་སྤྱི་ཚན་སློབ་དེབ་ལམ་སྟོན་ཚོགས་ཆུང་གིས་མཐའ་མའི་བསྐྱར་ཞིབ་དང་སྦྲགས་གཏན་འབེབསབྱས་ཡོད།
སློབ་དེབ་ནང་བཀོད་པའི་དཔེ་རིས་དང་ས་ཁྲ་ཕལ་ཆེ་བ་འབྲེལ་ཡོད་ནས་ཆོག་མཆན་ཐོབ་པ་ཤ་སྟག་ཡིན་ཞིང་། བོད་ཀྱི་ས་ཁྲ་ཁག་ནི་དྲིལ་བསྒྲགས་ལས་ཁུངས་ནས་འདོན་སྤེལ་གནང་བ་ཁག་ཡིན། དེང་གི་ཆར་བོད་ཕྱི་ནང་གཉིས་སུ་འཕྲུལ་རིག་དང་ཚན་རིག་སྐོར་གྱི་དེབ་རིགས་གང་འཚམ་ཞིག་ཐོན་བཞིན་ཡོད་མོད། སློབ་དེབ་ཁག་དང༌ཡིག་ཆ། ཚགས་དེབ། ཚིག་མཛོད་སོགས་སུ་བརྡ་ཆད་གཅིག་གྱུར་མེད་པ་འདི་ནི་ད་ལྟའི་ཆར་གཡོལ་ཐབས་མེད་པའི་དཀའ་ངལ་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད་པས། སློབ་དེབ་ནང་བཀོད་པའི་ཐ་སྙད་ཁག་ཅིག་ལ་སྐབས་འགར་རང་ངོས་ནས་མོས་མཐུན་དེ་ཙམ་ཞུ་དཀའ་ནའང། བརྡ་ཆད་གཅིག་གྱུར་ཡོང་རྒྱུ་གལ་འགངས་ཆེ་བར་བརྟེན། བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་ཐ་སྙད་གཏན་འབེབས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱིས་གཏན་འབེབས་གནང་བའི་ཐ་སྙད་ཁག་བཀོལ་སྤྱོད་བྱ་རྒྱུ་གཙོ་བཟུང་བྱས་ཡོད།
སློབ་དེབ་ཀྱི་ནང་དོན་ཆ་ནས་ས་ཁམས་རིག་པ་དང་། རྒྱ་གར་གྱི་ལོ་རྒྱུས། བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས། བོད་གནས་ངོ་སྤྲོད། བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་གནས་སྟངས་ངོ་སྤྲོད་བཅས་སྡེ་ཚན་ལྔར་དབྱེ་ཞིང་། སློབ་ཚན་སོ་སོའི་མཇུག་ཏུ་རྒྱས་བསྡུས་འཚམས་པའི་སྦྱོང་ཚན་དང་བྱེད་སྒོ་ཁག་བཀོད་སྒྲིག་བྱས་ཡོད་པ་མ་ཟད། སློབ་ཚན་ནང་སྤྱད་པའི་ཐ་སྙད་གསར་པ་ཁག་ཨིན་བོད་ཤན་སྦྱར་གྱིས་འབྲེལ་ཡོད་སློབ་ཚན་སོ་སོའི་མཇུག་ཏུ་བཀོད་ཡོད།
ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་འོག་ཐོན་པའི་གཞི་རིམ་བར་མའི་སྤྱི་ཚན་སློབ་དེབ་འདི་ཉིད་རང་རེའི་སྤྱི་ཚོགས་ཁྲོད་ཐོག་མ་ཡིན་གཤིས། སློབ་དེབ་ཀྱི་ནང་དོན་དང་བཀོད་ཇུས། ཁྱད་པར་བོད་མི་རང་ལ་མཁོ་བའི་སྤྱི་ཚོགས་ཚན་རིག་གི་ཆ་ཤས་སོགས་གང་ཅིའི་ཆ་ནས་སྤྱི་ཚོགས་ཐོག་ཡོངས་ཁྱབ་དགོངས་ཞིབ་ཀྱིས་ད་དུང་ཡང་ལེགས་བཅོས་ང་ཡར་རྒྱས་གཏོང་དགོས་པའི་ཆ་གང་མང་ཡོད་པ་སྨོས་མ་དགོས་པས། རྒྱ་ཆེའི་དོན་གཉེར་ཅན་རྣམས་ཀྱིས་ཡིག་ངག་གཉིས་ཐོག་ནས་དགོངས་འཆར་ལྷུག་སྩོལ་གནང་བར་དགའ་བསུ་ཞུ།
བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་ཤེས་ཡོན་ལྷན་ཚོགས་ནས། བོད་རྒྱལ་ལོ་༢༡༤༠ ཕྱི་ལོ་༢༠༡༣ ཟླ་༥ ཚེས་༡༣ ཉིན་བཞུགས་སྒར་དྷ་རམ་ས་ལར་བྲིས
དཀར་ཆག
ས་ཁམས་རིག་པ།
མིའི་རིགས་ཀྱི་ཁྱིམ་གཞིས་སའི་གོ་ལ།
ས་ཁྲ།
ང་ཚོའིི་གནས་ཚང་རྒྱལ་ཁབ་རྒྱ་གར།
ལོ་རྒྱུས།
རྒྱ་གར་གྱི་ལོ་རྒྱུས།
བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས།
ཆབ་སྲིད།
བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་གནས་སྟངས།
རྒྱ་གར་གྱི་ཆབ་སྲིད་གནས་སྟངས།
ཟུར་བརྗོད།